Vào 02/04/2025 (giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố một loạt thuế quan mới, được mô tả là thuế quan “đối ứng”, có hiệu lực ngay lập tức. Động thái này, được chính quyền Trump gọi là “Ngày Giải phóng”.
Kế hoạch áp đặt thuế quan đối ứng lên hàng hóa nhập khẩu từ hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm thuế suất cơ bản 10% áp dụng cho hầu hết các quốc gia và thuế suất cao hơn, mang tính cá nhân hóa hơn, nhắm vào các quốc gia có thâm hụt thương mại lớn với Mỹ.
Đáng chú ý, Việt Nam phải đối mặt với mức thuế suất 46%, một trong những mức cao nhất bên cạnh Campuchia. Quyết định này dự kiến sẽ gây ra những hậu quả sâu rộng cho nền kinh tế toàn cầu, bao gồm khả năng lạm phát gia tăng, tăng trưởng kinh tế chậm lại và căng thẳng thương mại leo thang do chính sách Mỹ áp thuế khủng.
Cùng Bizzi tìm hiểu chi tiết về các mức thuế mới này, đánh giá phản ứng từ các quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc và Anh, cũng như quan điểm của các chuyên gia kinh tế toàn cầu về tác động đến nền kinh tế thế giới. Đặc biệt, chúng ta sẽ xem xét ảnh hưởng đối với doanh nghiệp Việt Nam, xác định những ngành chịu tác động lớn nhất, mối quan ngại và kế hoạch ứng phó của Chính phủ, cùng những thách thức và cơ hội mà doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt sau động thái Mỹ áp thuế khủng.
Tổng thống Donald Trump công bố mức thuế đối ứng của Mỹ
Theo thông báo từ Nhà Trắng, Tổng thống Trump đã công bố thuế quan đối ứng áp dụng cho hơn 180 đối tác thương mại của Mỹ. Kế hoạch này bao gồm mức thuế cơ sở là 10% áp dụng cho hầu hết các quốc gia. Tuy nhiên, khoảng 60 quốc gia sẽ phải chịu mức thuế quan cao hơn, dựa trên đánh giá của Mỹ về sự mất cân bằng thương mại và các rào cản thương mại mà họ áp dụng đối với hàng hóa Mỹ. Quyết định Mỹ áp thuế khủng này đã gây chấn động dư luận toàn cầu.
Thông báo này được đưa ra với lý do thực hiện lời hứa trong chiến dịch tranh cử nhằm giải quyết các hoạt động thương mại mà Mỹ cho là không công bằng và thúc đẩy sản xuất trong nước. Các mức thuế quan này là một phần của chiến lược thương mại “đối ứng” rộng lớn hơn, nhằm mục đích tương xứng với các loại thuế mà các quốc gia khác áp dụng đối với hàng hóa của Mỹ.
Để biện minh cho các biện pháp này, Tổng thống Trump đã viện dẫn Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia do các hoạt động thương mại nước ngoài gây ra. Việc sử dụng IEEPA cho thấy chính quyền coi thâm hụt thương mại là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh và chủ quyền quốc gia của Mỹ.
Chính quyền Mỹ tuyên bố rằng thuế suất đối ứng được đặt ở mức khoảng một nửa tỷ lệ thuế mà các quốc gia khác áp dụng đối với hàng xuất khẩu của Mỹ, được mô tả là thuế suất “đối ứng tử tế”. Tuy nhiên, phương pháp chính xác để tính toán các mức thuế suất này, bao gồm cả việc liệu các rào cản phi thuế quan và trợ cấp có được tính đến hay không, vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng. Sự thiếu minh bạch này làm dấy lên nghi ngại về động thái Mỹ áp thuế khủng.
Mặc dù khái niệm “có đi có lại” được trình bày là công bằng, nhưng việc thiếu minh bạch trong phương pháp tính toán làm dấy lên lo ngại về khả năng có sự thiên vị và tính công bằng thực sự của các mức thuế suất được áp dụng.
Bảng thuế suất chi tiết được công bố tại sự kiện ở Vườn Hồng, Nhà Trắng, cho thấy sự khác biệt đáng kể giữa các quốc gia. Ví dụ, Trung Quốc phải chịu mức thuế suất 34%, chưa kể thuế quan bổ sung 20% đã được áp dụng trước đó trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, nâng tổng mức thuế lên 54% đối với hàng hóa Trung Quốc. Hàn Quốc and Nhật Bản, hai đồng minh châu Á của Mỹ, cũng chịu mức thuế cao lần lượt là 25% and 24%. Đáng chú ý, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia chịu mức thuế đối ứng cao nhất, lên tới 46%.
Ngược lại, Anh chỉ phải đối mặt với mức thuế 10%, bằng một nửa so với mức 20% áp lên hàng hóa từ Liên minh châu Âu (EU). Các quốc gia khác trong khu vực Đông Nam Á cũng chịu mức thuế cao, như Campuchia (49%), Malaysia (24%), Indonesia (32%), Thái Lan (36%), Lào (48%) và Myanmar (44%). Việc Mỹ áp thuế khủng với mức 46% lên Việt Nam là một thông tin gây sốc.
Sau hành động Mỹ áp thuế khủng: Phản ứng và lo ngại từ các quốc gia và chuyên gia toàn cầu
Bộ Thương mại Trung Quốc đã phản ứng mạnh mẽ, tuyên bố sẽ có “các biện pháp đáp trả cương quyết” và hối thúc Washington hủy bỏ các biện pháp thuế quan đơn phương. Trung Quốc gọi việc áp thuế đối ứng là một “hành vi bắt nạt đơn phương điển hình” và đi ngược lại các nguyên tắc thương mại quốc tế. Phản ứng này cho thấy sự bất bình sâu sắc trước quyết định của Donald Trump khi Mỹ áp thuế khủng.
Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng bày tỏ sự khó chịu khi Mỹ gọi Đài Loan là một “quốc gia” trong thông báo về thuế quan. Truyền thông nhà nước Trung Quốc mô tả hành động của Mỹ là một “cuộc càn quét thuế quan” và cảnh báo về tình trạng thất nghiệp gia tăng và khả năng suy thoái ở Mỹ. Nước này cũng cho biết nhiều quốc gia đã bày tỏ sự bất bình và phản đối đối với thuế quan này. Trước đó, Trung Quốc đã nhiều lần trả đũa các đợt tăng thuế của Mỹ bằng cách áp thuế lên hàng hóa Mỹ và siết chặt kiểm soát xuất khẩu.
Về phía Hàn Quốc, Quyền Tổng thống Hàn Quốc Han Duck-soo đã ra lệnh “phản ứng toàn diện” đối với các mức thuế quan cao hơn dự kiến từ Mỹ, với mức 25% và đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp. Ông mô tả tình hình là rất nghiêm trọng, cho thấy một cuộc chiến thương mại toàn cầu đang đến gần. Các nhà phân tích lưu ý rằng các mức thuế quan này có thể vô hiệu hóa Hiệp định Thương mại Tự do Hàn Quốc-Mỹ (FTA).
Chỉ số KOSPI của chứng khoán Hàn Quốc đã giảm mạnh sau thông tin này, đặc biệt là nhóm cổ phiếu ô tô. Các nhà phân tích tại Seoul nhận định rằng đợt thuế quan này cao hơn dự báo và sẽ phủ bóng đen lên các nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu như Hàn Quốc.
Những lo ngại đã được nêu ra về khả năng gây ra thiệt hại “chí mạng” cho nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của Hàn Quốc. Họ cũng lo ngại xuất khẩu sang Mỹ từ các cơ sở sản xuất tại Việt Nam của doanh nghiệp Hàn Quốc cũng sẽ chịu tác động mạnh, do Việt Nam cũng bị áp mức thuế cao.
Thủ tướng Anh – Keir Starmer đã bày tỏ sự lạc quan khi Anh chỉ bị áp thuế 10%, cho rằng chính sách ngoại giao kiên nhẫn của ông với Washington đã mang lại hiệu quả. Ông nhấn mạnh rằng mức thuế này thấp hơn so với EU (20%) đã giúp “cứu” được hàng nghìn việc làm. Tuy nhiên, ông cũng khẳng định sẽ tiếp tục đàm phán một thỏa thuận thương mại để loại bỏ hoàn toàn thuế quan.
Một số quan chức Anh khác lại bày tỏ sự thất vọng khi ông Trump làm đảo lộn hệ thống thương mại toàn cầu và không miễn trừ cho Anh, một đồng minh thân cận. Bộ trưởng Thương mại Anh Jonathan Reynolds cảnh báo Anh sẽ không loại trừ khả năng trả đũa nếu không đạt được thỏa thuận thương mại. Ông cũng cho biết đã đối thoại với các ngành công nghiệp có nguy cơ bị ảnh hưởng lớn như dược phẩm, thép và ô tô.
Liên minh châu Âu cũng phải đối mặt với mức thuế suất 20% và có khả năng sẽ trả đũa. Chủ tịch Nhóm Đảng Nhân dân châu Âu chỉ trích các mức thuế quan này là một cuộc tấn công vào thương mại công bằng. Các quốc gia như Úc và Ý cũng chỉ trích các mức thuế quan này, trong đó Úc gọi chúng là “không chính đáng”. Thái Lan, phải đối mặt với mức thuế suất 36%, tuyên bố đã “chuẩn bị một số bước” để giải quyết tình hình.
Đài Loan gọi mức thuế suất 32% là “rất vô lý” và sẽ tiến hành đàm phán. Những phản ứng tiêu cực rộng rãi từ các đồng minh và đối tác thương mại chủ chốt của Mỹ nhấn mạnh mối lo ngại toàn cầu về sự trở lại của các chính sách thương mại bảo hộ và khả năng xảy ra một cuộc xung đột thương mại rộng lớn hơn.
Bên cạnh đó, các chuyên gia kinh tế toàn cầu đã bày tỏ sự lo ngại sâu sắc về tác động tiêu cực của chính sách thuế quan đối ứng của Tổng thống Trump. Nhiều người cho rằng đây là một “cú sốc” đối với nền kinh tế thế giới và có thể là một “bước ngoặt” đối với hệ thống toàn cầu hóa.
Ông Takahide Kiuchi, nhà kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu Nomura, nhận xét rằng thuế quan của ông Trump có thể “phá hủy trật tự thương mại tự do toàn cầu” mà Mỹ đã tiên phong xây dựng từ sau Thế chiến thứ hai. Ông Antonio Fatas, nhà kinh tế vĩ mô tại trường kinh doanh INSEAD, dự đoán rằng nền kinh tế Mỹ và toàn cầu sẽ diễn biến theo hướng xấu đi, bất ổn hơn và có khả năng tiến tới suy thoái toàn cầu.
Theo ước tính của Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (JETRO), việc áp dụng thuế đối ứng với tất cả đối tác thương mại của Mỹ, cùng với thuế quan ô tô và thuế bổ sung lên hàng hóa Trung Quốc và nhôm thép, có thể khiến GDP toàn cầu giảm khoảng 0,6% vào năm 2027, tương đương 763 tỷ USD.
Trong đó, Mỹ được dự báo sẽ chịu thiệt hại lớn nhất với mức GDP giảm 2,7%. JETRO cho rằng chi phí hàng nhập khẩu tăng sẽ làm giảm lợi nhuận của các doanh nghiệp Mỹ phụ thuộc vào hàng hóa nước ngoài, và thuế quan ô tô cũng sẽ khiến người tiêu dùng Mỹ có ít tiền hơn để chi tiêu.
Ông Olu Sonola, giám đốc nghiên cứu kinh tế Mỹ tại công ty Fitch Ratings, nhận định rằng với thuế quan toàn cầu mới, thuế suất trung bình của Mỹ đối với hàng nhập khẩu sẽ tăng lên mức 22%, cao nhất kể từ năm 1910, và đây là một “động thái làm thay đổi cuộc chơi” đối với cả kinh tế Mỹ và toàn cầu, có thể dẫn đến suy thoái ở nhiều quốc gia.
Tổng giám đốc IMF, bà Kristalina Georgieva, dù nhận định suy thoái toàn cầu khó xảy ra ở thời điểm hiện tại, nhưng cũng lưu ý rằng tác động sẽ khác nhau đối với từng nền kinh tế do mức thuế quan đối ứng dao động lớn.
Những tác động kinh tế toàn cầu đáng chú ý
Việc Tổng thống Trump áp đặt thuế quan đối ứng trên diện rộng được dự báo sẽ gây ra nhiều tác động tiêu cực đến nền kinh tế toàn cầu.
- Lạm phát và giá tiêu dùng tăng cao: Các chuyên gia dự đoán rằng các mức thuế quan này có khả năng dẫn đến lạm phát gia tăng và giá tiêu dùng cao hơn ở Mỹ do chi phí hàng nhập khẩu tăng. Các mức thuế quan này được mô tả là một “đợt tăng thuế khổng lồ” chắc chắn sẽ dẫn đến giá cao hơn cho các gia đình Mỹ. Phòng Thí nghiệm Ngân sách tại Đại học Yale ước tính rằng riêng thông báo ngày 2 tháng 4 có thể dẫn đến thiệt hại trung bình cho mỗi hộ gia đình là 2.100 đô la hàng năm. Các ví dụ cụ thể bao gồm khả năng tăng giá đối với hàng điện tử, ô tô, quần áo, giày dép, rượu vang, rượu mạnh, đồ nội thất, cà phê và sô cô la. Hầu hết các nhà kinh tế đều đồng ý rằng thuế quan sẽ làm tăng chi phí cho người tiêu dùng Mỹ, có khả năng làm suy yếu bất kỳ lợi ích nào từ việc thúc đẩy sản xuất trong nước trong ngắn hạn.
- Nguy cơ chiến tranh thương mại: Các quốc gia bị áp thuế có thể sẽ trả đũa bằng cách áp thuế lên hàng hóa Mỹ, dẫn đến một vòng xoáy leo thang căng thẳng thương mại, hay còn gọi là chiến tranh thương mại. Điều này sẽ gây tổn hại đến thương mại quốc tế và tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
- Gián đoạn chuỗi cung ứng: Thuế quan có thể buộc các doanh nghiệp phải điều chỉnh chuỗi cung ứng hiện tại, vốn đã được thiết lập trong nhiều năm. Các công ty phụ thuộc vào chuỗi cung ứng quốc tế để có được linh kiện và thành phẩm sẽ đặc biệt bị ảnh hưởng. Các mức thuế quan này có thể dẫn đến sự tái cấu trúc chuỗi cung ứng khi các công ty tìm cách tránh chi phí cao hơn. Việc áp đặt thuế quan trên diện rộng tạo ra sự không chắc chắn và buộc các doanh nghiệp phải đánh giá lại chiến lược tìm nguồn cung ứng và sản xuất của họ, có khả năng dẫn đến những thay đổi đáng kể trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
- Ảnh hưởng đến các nền kinh tế đang phát triển: Nếu thuế quan đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái, điều này sẽ tác động mạnh đến các quốc gia đang phát triển có mối liên hệ thương mại chặt chẽ với Mỹ. Nhu cầu nhập khẩu từ Mỹ giảm sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu của các nước này.
Mức thuế 46% ảnh hưởng lớn đến các doanh nghiệp Việt Nam
Việt Nam là một trong những quốc gia chịu mức thuế đối ứng cao nhất từ Mỹ, với 46%. Mức thuế này được tính toán dựa trên thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam chia cho giá trị hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ, và sau đó giảm một nửa. Với kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Mỹ đạt 136,6 tỷ USD và nhập khẩu từ Mỹ là 13,1 tỷ USD, thâm hụt thương mại là khoảng 123,5 tỷ USD, dẫn đến tỷ lệ 90% và mức thuế áp đặt là 46%.
Mức thuế suất cao này có thể dẫn đến giảm đơn hàng và doanh thu cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ. Chi phí sản xuất tăng do thuế quan có thể buộc các công ty phải cắt giảm chi phí, tìm kiếm thị trường thay thế hoặc điều chỉnh giá, có khả năng làm cho hàng hóa của họ kém hấp dẫn hơn đối với người tiêu dùng Mỹ. Thuế quan cũng có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và tác động đến tăng trưởng kinh tế chung của Việt Nam.
Sáng 3-4, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp với các bộ, ngành sau khi Mỹ tuyên bố mức áp thuế mới đối với hàng hoá nhập khẩu từ Việt Nam
Các ngành nào của Việt Nam chịu tổn thương khi Mỹ áp thuế khủng mức 46%?
Theo giới phân tích, các nhóm ngành của Việt Nam có kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ lớn nhất và do đó sẽ bị ảnh hưởng mạnh mẽ nhất bởi thuế đối ứng bao gồm:
- Đồ điện tử và linh kiện điện tử: Ngành này, chiếm một tỷ trọng đáng kể trong xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ, rất dễ bị tổn thương. Các nhà sản xuất lớn như Samsung và các nhà cung cấp của Apple tại Việt Nam (Foxconn, Luxshare, Pegatron) có thể phải đối mặt với chi phí tăng và có thể cần phải đánh giá lại chiến lược sản xuất của họ, có khả năng tìm kiếm các địa điểm thay thế như Ấn Độ hoặc Mexico.
- Thiết bị máy móc: Nhóm hàng này cũng có kim ngạch xuất khẩu đáng kể sang Mỹ khi đạt 22 tỷ đô vào năm ngoái, cũng dự kiến sẽ phải đối mặt với chi phí tăng và nhu cầu giảm.
- Dệt may: Các doanh nghiệp dệt may Việt Nam phụ thuộc nhiều vào thị trường Mỹ và sẽ chịu áp lực cạnh tranh lớn hơn do giá thành tăng. Mỹ là thị trường lớn nhất của hàng dệt may Việt Nam, chiếm gần 50% tổng doanh thu xuất khẩu của ngành (16 tỷ đô la vào năm ngoái). Các công ty như Vinatex, May 10 và TNG có thể gặp khó khăn do đơn hàng giảm và sức mua yếu hơn từ các đối tác Mỹ.
- Giày dép: Tương tự như dệt may, ngành giày dép, với gần một phần ba tổng lượng giày dép nhập khẩu của Mỹ đến từ Việt Nam, rất dễ bị ảnh hưởng. Các thương hiệu như Nike và Adidas, có hoạt động sản xuất đáng kể tại Việt Nam, có khả năng phải đối mặt với chi phí cao hơn và có thể cần xem xét điều chỉnh giá hoặc chuyển đổi sản xuất.
- Đồ gỗ: Việt Nam là một nhà xuất khẩu đồ gỗ lớn sang Mỹ (9 tỷ đô la vào năm ngoái), và ngành này có khả năng sẽ trải qua một tác động tiêu cực đáng kể, có khả năng ảnh hưởng đến các công ty như Wayfair, vốn có nguồn cung từ Việt Nam.
Trong khi các công ty đa quốc gia sản xuất điện tử và thiết bị máy móc tại Việt Nam có thể có khả năng phản ứng tốt hơn bằng cách chuyển một phần hoạt động sản xuất hoặc hàng hóa hoàn thiện sang các quốc gia khác, thì các nhà sản xuất nội địa trong các ngành dệt may, giày dép và đồ gỗ có thể có ít lựa chọn hơn để chuyển hướng và tìm thị trường tiêu thụ thay thế.
Điều này có thể dẫn đến chi phí cao hơn, số lượng đơn hàng giảm sút và dòng tiền hoạt động kém hơn cho các doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào doanh số xuất khẩu sang Mỹ.
Điều quan trọng nhất với doanh nghiệp Việt Nam trước việc Mỹ áp thuế 46%
Mức thuế đối ứng 46% mà Mỹ áp đặt chắc chắn sẽ gây ra những quan ngại sâu sắc cho Chính phủ Việt Nam, đặc biệt là về tác động tiêu cực đến tăng trưởng xuất khẩu, việc làm và khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường Mỹ. So với các đối thủ cạnh tranh khác, Việt Nam bị áp mức thuế cao hơn đáng kể, từ 10-20%, điều này sẽ làm suy yếu lợi thế cạnh tranh.
Thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã có những động thái nhằm đối phó với các rủi ro thuế quan tiềm ẩn từ Mỹ. Các biện pháp này bao gồm việc giảm thuế nhập khẩu đối với một loạt hàng hóa từ Mỹ. Nghị định 73/2025/NĐ-CP ngày 31 tháng 3 năm 2025 đã sửa đổi, bổ sung mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi của một số mặt hàng, bao gồm ô tô, ethanol, đùi gà đông lạnh, các loại hạt, sản phẩm gỗ, LNG, ethane, ngô hạt và khô dầu đậu tương.
Mục tiêu của việc giảm thuế này là để thúc đẩy nhập khẩu hàng hóa Mỹ, giảm thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ và hy vọng sẽ làm dịu bớt căng thẳng thương mại.
Ngoài ra, Chính phủ Việt Nam cũng đã phê duyệt các thỏa thuận mới cho phép các tập đoàn Mỹ hoạt động tại Việt Nam, nhằm thu hút đầu tư và tăng cường quan hệ kinh tế. Chính phủ cũng đã tích cực đàm phán các biện pháp thương mại mới với phía Mỹ để ứng phó với các rủi ro thuế quan.
Sáng 3/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp với các bộ ngành sau tuyên bố của Mỹ về mức áp thuế mới với hàng nhập khẩu từ Việt Nam. Cuộc họp có sự tham gia của người đứng đầu các Bộ: Tài chính, Công Thương, Nông nghiệp và Môi trường, Khoa học và Công nghệ, Ngân hàng Nhà nước cùng nhiều cơ quan khác.
“Việt Nam muốn Mỹ có chính sách phù hợp hơn với quan hệ tốt đẹp giữa hai nước”, Thủ tướng nói, thêm rằng điều này phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của Việt Nam là nước đang phát triển, phải tiếp tục khắc phục hậu quả nặng nề, kéo dài sau nhiều năm chiến tranh.
Với mức thuế suất nghiêm trọng, Việt Nam sẽ cần phải khám phá tất cả các lựa chọn có sẵn. Đàm phán ngoại giao mang đến một cách trực tiếp để giải quyết vấn đề với Mỹ. Đa dạng hóa thị trường làm giảm sự phụ thuộc vào một đối tác duy nhất, có khả năng biến động.
Đồng thời, hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước giúp họ vượt qua khó khăn, và thu hút FDI có thể tạo ra các cơ hội kinh tế mới. Sự kiện Mỹ áp thuế khủng đặt ra những thách thức không nhỏ, nhưng đồng thời cũng là cơ hội để Việt Nam tái cơ cấu nền kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh và tìm kiếm những động lực tăng trưởng mới trong bối cảnh thương mại toàn cầu có nhiều biến động.
Monitor Bizzi To quickly receive the latest information:
- Facebook: https://www.facebook.com/bizzivietnam
- Linkedin: https://www.linkedin.com/company/bizzi-vietnam/
- Youtube: https://www.youtube.com/@bizzivietnam
