Châu Á chiếm hơn 1/3 tổng doanh số FMCG toàn cầu, dẫn đầu là Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Việt Nam, Philippines; dẫn đầu thế giới về thương mại điện tử FMCG, với sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng như: Tmall, JD, Shopee, Lazada, TikTok Shop. Trong đó Việt Nam được đánh giá là thị trường tăng trưởng mạnh mẽ trong khu vực Đông Nam Á.
Bài viết này của Bizzi sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về FMCG, từ định nghĩa, đặc điểm đến xu hướng và cơ hội.
FMCG là gì? Định nghĩa chi tiết và đặc điểm nổi bật của ngành
FMCG là viết tắt của Fast Moving Consumer Goods (Hàng tiêu dùng nhanh) hay còn có tên gọi khác: CPG (Consumer Packaged Goods) – Hàng tiêu dùng đóng gói.
Đặc điểm của sản phẩm FMCG:
- Vòng đời sản phẩm ngắn: Thường tính bằng ngày, tuần hoặc vài tháng đến 1 năm, cần được tiêu thụ nhanh chóng.
- Giá thành thấp: Phù hợp với mức thu nhập trung bình và dễ tiếp cận với đa số người tiêu dùng.
- Tỷ lệ mua lại cao: Người tiêu dùng mua sắm thường xuyên và liên tục.
- Khối lượng bán hàng lớn: Tập trung vào số lượng bán ra thay vì lợi nhuận từng sản phẩm.
- Biên lợi nhuận trên từng sản phẩm tương đối thấp, nhưng lợi nhuận tích lũy đáng kể do số lượng bán lớn.
- Là các mặt hàng thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày của con người.
- Mức độ cạnh tranh gay gắt: Thị trường rộng lớn, hệ thống phân phối phức tạp, và thị hiếu người tiêu dùng thay đổi không ngừng.
- Chi phí tiếp thị và quảng cáo cao.
Các mặt hàng thuộc ngành FMCG là gì?
Dưới đây là phân loại các mặt hàng tiêu biểu trong ngành FMCG (Fast-Moving Consumer Goods) – giúp bạn dễ hình dung được quy mô và sự đa dạng của ngành này:
- Ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG):
- Food (Đồ ăn được): Sữa và sản phẩm từ sữa, thức uống dinh dưỡng, đồ uống (có cồn và không cồn), thực phẩm đã qua chế biến, trái cây, rau củ, thịt, cá, thực phẩm đông lạnh, đồ ăn vặt.
- Non-food (Không ăn được): Sản phẩm chăm sóc cá nhân (dầu gội, kem đánh răng, sữa tắm), thuốc lá, chất tẩy rửa (nước rửa bát, bột giặt), đồ gia dụng, đồ trang trí.
- Điện tử tiêu dùng (Fast-Moving Consumer Electronics): Điện thoại, tai nghe, MP3 (được xếp vào FMCG do chu kỳ thay thế nhanh chóng).
- So sánh với Ngành hàng tiêu dùng “chậm” (SMCG – Slow Moving Consumer Goods): Sản phẩm mua một lần, sử dụng lâu dài (ví dụ: xe máy, ô tô, hàng may mặc, giày dép, hàng cao cấp, đồ điện tử gia dụng).
Khách hàng và Hệ thống phân phối trong ngành FMCG
Dưới đây là phân tích chi tiết về khách hàng và hệ thống phân phối trong ngành FMCG, đặc biệt phù hợp với thị trường Việt Nam và khu vực châu Á:
- Đối tượng khách hàng trực tiếp của doanh nghiệp FMCG là gì?
Đó không phải người tiêu dùng cuối, mà là các trung gian phân phối như Nhà phân phối (NPP), đại lý, và các điểm bán lẻ (cửa hàng, siêu thị, cửa hàng tiện lợi, booth bán hàng).
- Đặc điểm hệ thống phân phối:
- Mạng lưới phân phối nhiều cấp bậc và phủ rộng khắp để đảm bảo sản phẩm tiếp cận người tiêu dùng dễ dàng.
- Các kênh phân phối chính:
- Kênh truyền thống (GT): Cửa hàng tạp hóa, gian hàng trong chợ.
- Kênh hiện đại (MT): Siêu thị, cửa hàng tiện lợi, trung tâm thương mại.
- Kênh Key Account: Căn tin trường học, bệnh viện, khu vui chơi giải trí, khách sạn.
- Kênh phân phối online: Sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada, Tiki, Sendo), mạng xã hội (Facebook, Zalo, Instagram, YouTube), webshop.
- Kênh phân phối đa kênh kết hợp (Omnichannel): Phân phối đồng thời cả online và offline.
- Các thành phần tham gia: Nhà sản xuất, trung gian phân phối, người tiêu dùng cuối cùng.
- Các mô hình phân phối điển hình: Mô hình 2 cấp, mô hình 3 cấp.
Các xu hướng thúc đẩy thị trường FMCG tại Việt Nam
Thương hiệu FMCG không chỉ “bán hàng” trên online, mà còn dùng e-commerce như kênh xây dựng trải nghiệm thương hiệu (giao diện shop, livestream, packaging độc quyền online…). Dưới đây là các xu hướng nổi bật đang thúc đẩy thị trường FMCG tại Việt Nam – được tổng hợp từ các báo cáo của Nielsen, Kantar, Deloitte và thực tiễn từ thị trường:
- Gia tăng nhu cầu tiêu dùng FMCG ở tầng lớp trung lưu và thượng lưu: Khách hàng sẵn sàng chi trả cho các sản phẩm cao cấp hơn, quan tâm đến chất lượng, thương hiệu, bao bì đẹp và đặc biệt là sức khỏe (thực phẩm an toàn, chăm sóc sức khỏe/sắc đẹp).
- Người tiêu dùng quan tâm hơn đến môi trường: Ưu tiên sản phẩm hữu cơ (organic), có nguồn gốc địa phương, thực phẩm thực vật (ăn chay, eat clean), tẩy chay sản phẩm có bao bì nhựa hoặc thử nghiệm trên động vật.
- Sức khỏe trở thành tiêu chí mua hàng quan trọng: Tìm kiếm các lựa chọn thay thế lành mạnh hơn (sản phẩm ít muối, ít chất béo, không đường, sữa thực vật, thịt chăn thả tự nhiên).
- Sự tăng trưởng mạnh của FMCG ở nông thôn (Đô thị hóa nông thôn): Số lượng cửa hàng bán lẻ, siêu thị tăng lên, các công ty chú trọng đáp ứng mối quan tâm của khách hàng hộ gia đình.
- Suy giảm “lòng trung thành” với thương hiệu: Các thương hiệu nhỏ và siêu nhỏ giành thị phần nhờ thích nghi nhanh, nắm bắt xu hướng (ví dụ: sản phẩm giới hạn của Gen Z). Xu hướng xây dựng thương hiệu riêng và mô hình D2C (Direct-to-Consumer) phát triển.
- Chuyển dần sang tiêu dùng an toàn tại nhà: Đặc biệt sau đại dịch COVID-19, xu hướng nấu ăn tại nhà tăng, đẩy mạnh nhu cầu sản phẩm đóng gói, thực phẩm sạch, chế phẩm từ sữa, đồ dùng thiết yếu.
- Cá nhân hóa sản phẩm: Doanh nghiệp tận dụng dữ liệu khách hàng để cung cấp sản phẩm và dịch vụ thiết kế riêng, đa dạng và linh hoạt.
- Bao bì sáng tạo (Innovative Packaging): Thu hút sự chú ý của người tiêu dùng, bảo vệ sản phẩm và giảm lãng phí.
- Tương tác và kết nối thương hiệu: Xây dựng và duy trì sự trung thành của khách hàng thông qua truyền thông xã hội và tương tác trực tiếp.
Những thách thức đối với các công ty FMCG là gì?
Ngành FMCG có rào cản gia nhập thấp, nên dễ xuất hiện nhiều đối thủ cùng ngành (nội địa + quốc tế). Các thương hiệu phải cạnh tranh về giá, khuyến mãi, độ phủ thị trường, kênh phân phối, và cả thương hiệu. Trong nhiều phân khúc, người tiêu dùng dễ chuyển đổi thương hiệu, không trung thành nếu không có sự khác biệt rõ ràng.
Dưới đây là những thách thức lớn mà các công ty FMCG đang và sẽ tiếp tục đối mặt, đặc biệt tại thị trường Việt Nam và khu vực Châu Á:
- Tâm lý e ngại mua sắm bên ngoài: Kênh truyền thống (GT) và hiện đại (MT) chưa hồi phục hoàn toàn sau dịch do tâm lý người dân vẫn e sợ, ảnh hưởng đến tiêu dùng trực tiếp.
- Ảnh hưởng thời tiết: Bão lũ có thể ảnh hưởng lớn đến thu nhập hộ gia đình và kinh doanh bán lẻ ở một số khu vực.
- Ưu tiên sản phẩm thiết yếu trước mắt: Thu nhập dần phục hồi nhưng chi tiêu thận trọng hơn, tập trung vào sản phẩm thiết yếu thay vì xa xỉ.
- Cạnh tranh gay gắt về chiến lược trưng bày sản phẩm và chương trình khuyến mãi.
- Khắt khe trong quản lý hàng tồn kho do vòng đời sản phẩm ngắn.
- Quản lý đội ngũ sales ngoài thị trường và việc định tuyến bán hàng hiệu quả.
Tuy nhiên dựa trên các số liệu phân tích những năm trở lại đây có thể thấy, người tiêu dùng ngày càng tin tưởng hơn vào thương hiệu nội địa, đặc biệt khi thương hiệu:
- Thấu hiểu khẩu vị, thói quen người Việt
- Giá cả hợp lý
- Tập trung vào chất lượng & cải tiến
Nhiều brand Việt là ví dụ của sự phát triển thành công trong lĩnh vực FMCG chính là: Vinamilk, Masan, TH True Milk, Lix, Skinna, Rohto Việt Nam…
Kỹ năng cần có để làm việc trong lĩnh vực FMCG là gì?
Làm việc trong ngành FMCG (Fast Moving Consumer Goods – Hàng tiêu dùng nhanh) đòi hỏi sự năng động, thích ứng nhanh và tư duy chiến lược. Dưới đây là các kỹ năng quan trọng nhất mà bạn cần có nếu muốn phát triển sự nghiệp trong lĩnh vực này:
- Sáng tạo: Yếu tố quan trọng để liên tục đổi mới sản phẩm, chiến dịch marketing, thiết kế bao bì.
- Khả năng thích ứng tốt và học hỏi nhanh: Nhanh chóng nắm bắt thay đổi, xu hướng thị trường và làm việc linh hoạt.
- Đầu óc kinh doanh nhạy bén: Hiểu rõ sản phẩm, thương hiệu, lộ trình kinh doanh; khả năng tư vấn và xử lý thắc mắc khách hàng; phân tích insight khách hàng.
- Sự hiểu biết về giá trị thương hiệu: Truyền đạt thông điệp về lợi ích và giá trị sản phẩm.
- Kỹ năng quản lý: Quản lý tồn kho, vận chuyển, kế hoạch sản xuất, dự án.
- Kỹ năng tiếp thị và quảng cáo: Thu hút khách hàng, nắm bắt thị trường.
- Kỹ năng giao tiếp: Tương tác với đồng nghiệp, khách hàng, đối tác, đàm phán.
- Khả năng chịu áp lực: Đối mặt với nhịp độ làm việc nhanh, áp lực doanh số.
Các loại hình công việc và cơ hội nghề nghiệp trong ngành FMCG
Trong ngành FMCG (Fast Moving Consumer Goods – Hàng tiêu dùng nhanh), có rất nhiều cơ hội nghề nghiệp đa dạng trải rộng từ marketing, bán hàng, sản xuất, chuỗi cung ứng cho tới phân tích dữ liệu và thương mại điện tử. Dưới đây là tổng quan các loại hình công việc phổ biến và cơ hội phát triển nghề nghiệp trong lĩnh vực này:
- Các loại hình công việc:
- Quản lý kinh doanh (Sales Manager): Quản lý hoạt động kinh doanh, phát triển cơ sở khách hàng, tối ưu chất lượng dịch vụ/sản phẩm.
- Giám đốc thương hiệu (Brand Manager): Định hướng, phát triển và quảng bá thương hiệu sản phẩm.
- Quản lý sức khỏe và an toàn tiêu dùng: Đảm bảo quy trình sản xuất đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, xây dựng thương hiệu thân thiện và an toàn.
- Phân tích mua sắm/Chuyên viên phân tích quy trình (Procurement Analyst): Phân tích thị trường, số liệu mua sắm, kiểm soát hiệu quả kinh doanh, tìm kiếm nguồn cung ứng chi phí thấp mà vẫn đảm bảo chất lượng.
- Chuyên viên Digital Marketing: Quảng bá sản phẩm, xây dựng chiến dịch quảng cáo đột phá trong thời đại số.
- Các vị trí khác: Nhân viên nhân sự, kế toán, quản lý chuỗi cung ứng.
- Cơ hội nghề nghiệp: Ngành rất đa dạng, năng động, khuyến khích sự sáng tạo và có nhiều cơ hội phát triển, thăng tiến.
Chiến lược phát triển kênh phân phối và giải pháp công nghệ cho ngành FMCG là gì?
Chiến lược phát triển kênh phân phối và áp dụng giải pháp công nghệ là yếu tố sống còn trong ngành FMCG – nơi cạnh tranh cực kỳ khốc liệt, nhu cầu thay đổi liên tục và tốc độ luân chuyển hàng hóa cực nhanh. Dưới đây là phân tích chi tiết về:
Phát triển phân phối đa kênh (Phân phối hợp kênh – Omnichannel)
FMCG sử dụng hệ thống phân phối đa kênh để đảm bảo sản phẩm phủ sóng rộng rãi, tiếp cận người tiêu dùng nhanh chóng, đúng thời điểm, đúng giá.
| Kênh | Mô tả | Ví dụ |
| GT (General Trade) | Kênh truyền thống: tạp hóa, chợ, đại lý nhỏ lẻ | Tiệm tạp hóa, quán nước, nhà thuốc lẻ |
| MT (Modern Trade) | Hệ thống bán lẻ hiện đại | Siêu thị (Co.op Mart, VinMart), cửa hàng tiện lợi (Circle K, Bách Hóa Xanh) |
| E-commerce | Gian hàng online, sàn TMĐT, social commerce | Shopee, Lazada, TikTok Shop, Zalo |
| Horeca | Kênh nhà hàng – khách sạn – café | Highlands, The Coffee House, nhà hàng Nhật |
| Kênh phân phối trực tiếp (D2C) | Bán hàng qua website chính hãng, app | Website của Vinamilk, Unilever |
Kết nối trực tiếp với đại lý/điểm bán:
- Doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn đến điểm bán lẻ và người tiêu dùng cuối để có thông tin chính xác và lập kế hoạch sản xuất hiệu quả.
- Xây dựng mối quan hệ thân thiết với điểm bán, nâng cấp thành khách hàng trung thành.
- Sử dụng nền tảng công nghệ để kết nối trực tuyến, giảm khâu trung gian, tinh gọn quy trình bán hàng.
Ứng dụng giải pháp công nghệ trong việc tối ưu vận hành và quản lý
FMCG hiện đang chuyển đổi số mạnh mẽ để tăng tốc độ vận hành, kiểm soát chi phí và nâng cao trải nghiệm người mua – người bán. Hệ thống ERP tích hợp DMS được xem là giải pháp thúc đẩy tăng trưởng cho ngành FMCG với đặc thù tốc độ tiêu thụ nhanh, mạng lưới phân phối nhiều tầng, tần suất đặt hàng cao, chương trình khuyến mãi/trả thưởng dày đặc.
Trong số các ứng dụng công nghệ phổ biến trên thị trường hiện nay, Bizzi là nền tảng tự động hóa xử lý hóa đơn điện tử, rất phù hợp với các doanh nghiệp FMCG có khối lượng lớn hóa đơn đầu vào mỗi tháng từ hàng trăm nhà cung cấp, distributor, nhà máy…Ứng dụng Bizzi chính là giải pháp thông mình giúp các nhà quản kiểm soát tổng thể, đồng nhất dữ liệu từ điểm bán đến phòng mua hàng – kế toán.
Giả sử một công ty FMCG có mạng lưới 300+ đại lý và 50+ nhà cung cấp nguyên liệu. Trước khi dùng Bizzi, việc gộp hóa đơn – đối chiếu thủ công mất 5-7 ngày/tháng. Sau khi triển khai Bizzi, toàn bộ hóa đơn được tự động hóa – giảm chỉ còn 1-2 ngày, dữ liệu cũng sẵn sàng xuất sang file kế toán hoặc phục vụ kiểm toán ngay.
Vậy thì, tính năng nổi bật của Bizzi trong việc quản lý doanh nghiệp lĩnh vực FMCG là gì?
- Tự động tải hóa đơn gốc từ cổng thuế hoặc email nhà cung cấp
- Tự động trích xuất dữ liệu từ hóa đơn PDF/XML
- Đối chiếu thông minh giữa hóa đơn, hợp đồng, phiếu nhập kho
- Kết nối trực tiếp với phần mềm ERP (SAP, Oracle, MISA, Bravo…)
- Xuất báo cáo kế toán, kiểm toán nhanh và chính xác
Lợi ích khi ứng dụng giải pháp công nghệ như Bizzi vào vận hành doanh nghiệp nói chung và trong lĩnh vực FMCG là gì?
- Tiết kiệm thời gian xử lý hóa đơn lên đến 80%
- Giảm rủi ro sai sót, gian lận trong hóa đơn đầu vào
- Chuẩn hóa quy trình kế toán, nhất là khi có nhiều chi nhánh, đại lý
- Tăng năng suất phòng kế toán, giảm chi phí nhân sự
Kết luận
Hiểu bản chất và đặc thù ngành FMCG là gì là bước đầu tiên giúp doanh nghiệp xây dựng nền móng phát triển cho lâu dài. Thị trường FMCG tuy giàu tiềm năng, nhưng đòi hỏi doanh nghiệp phải liên tục đổi mới, tối ưu chi phí, nâng cao năng lực dữ liệu và phản ứng nhanh với thị trường.
Có thể thấy rằng, xu hướng: “Local brand – global mindset” là con đường phát triển bền vững cho nhiều DN Việt. Thương hiệu nào hiểu rõ người tiêu dùng – kiểm soát tốt kênh phân phối – kết hợp hiệu quả online và offline, sẽ chiếm ưu thế.
Nhìn chung, việc tận dụng sự phát triển của Ai và ứng dụng các phần mềm công nghệ sẽ góp phần tạo ra sự nối dữ liệu thị trường – vận hành – tài chính, theo dõi hiệu quả bán hàng và lợi nhuận theo khu vực, tăng minh bạch, loại bỏ thao tác thủ công, phù hợp đặc thù ngành FMCG. Những giải pháp công nghệ như Bizzi là một phần không thể thiếu giúp các doanh nghiệp FMCG tối ưu hóa hoạt động, nâng cao hiệu quả và thích ứng với các xu hướng thị trường.
Nếu doanh nghiệp đang có nhu cầu tìm hiểu phần mềm hoặc muốn thiết kế dựa trên nhu cầu, liên hệ nhận tư vấn ngay:
- Đặt lịch demo: https://bizzi.vn/dat-lich-demo/
- Link đăng ký dùng thử sản phẩm của Bizzi: https://bizzi.vn/dang-ky-dung-thu/