Hướng dẫn cách phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp

Không chỉ kế toán – mà giám đốc, nhà đầu tư, ngân hàng, cổ đông… đều cần hiểu và dựa vào báo cáo tài chính để ra quyết định chính xác. Do đó, việc hiểu phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp là một bước quan trọng và không thể thiếu trong quá trình quản trị doanh nghiệp – dù là startup, doanh nghiệp vừa và nhỏ hay tập đoàn lớn. 

Bài viết này của Bizzi sẽ cung cấp thông tin hữu ích về cách phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp, giúp lãnh đạo có cái nhìn toàn diện về tình hình tài chính của doanh nghiệp để đưa ra quyết định chính xác, kịp thời.

Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp là gì và vì sao là kỹ năng thiết yếu?

Không chỉ là việc “xem số liệu”, cách phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp giúp biến dữ liệu kế toán thành chiến lược hành động thực tế. Nếu kế toán viên chỉ lập báo cáo mà không phân tích, tức là bạn mới chỉ hoàn thành 50% công việc tài chính.

Định nghĩa phân tích Báo cáo tài chính doanh nghiệp 

Báo cáo tài chính doanh nghiệp là quá trình xem xét, đánh giá và diễn giải các thông tin được trình bày trong báo cáo tài chính nhằm đo lường hiệu quả hoạt động, khả năng sinh lời, tình hình tài chính và các rủi ro tiềm ẩn của doanh nghiệp.

Quá trình này dựa trên số liệu trong các báo cáo tài chính cơ bản (Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, Thuyết minh báo cáo tài chính) kết hợp với các phương pháp phân tích (so sánh, tỷ số tài chính, xu hướng, cơ cấu…) để đưa ra nhận định khách quan và hỗ trợ quyết định quản lý, đầu tư hoặc tín dụng.

Tầm quan trọng của việc phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp đối với từng vị trí trong công ty

Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp không chỉ là công việc của phòng kế toán mà còn là công cụ chiến lược phục vụ cho mọi bộ phận và cấp lãnh đạo. Mỗi vị trí trong tổ chức đều có góc nhìn và nhu cầu khai thác thông tin tài chính khác nhau, từ đó hình thành các quyết định chính xác và kịp thời.

• Đối với nhà quản trị

Báo cáo tài chính là “bản đồ” giúp ban lãnh đạo xác định vị thế hiện tại và hướng đi trong tương lai của doanh nghiệp. Thông qua phân tích, nhà quản trị có thể:

• • Đánh giá hiệu quả hoạt động của từng phòng ban, dự án hoặc sản phẩm.
  • Xác định điểm mạnh để phát huy, đồng thời nhận diện điểm yếu cần cải thiện.
  • Phát hiện sớm các dấu hiệu rủi ro như suy giảm lợi nhuận, mất cân đối dòng tiền hoặc tăng gánh nợ vay.
  • Đưa ra quyết định chiến lược: mở rộng thị trường, tái cơ cấu hoạt động, cắt giảm chi phí hay huy động vốn.
• Đối với nhà đầu tư
  

Nhà đầu tư cần một bức tranh toàn diện về khả năng sinh lời và mức độ tăng trưởng của doanh nghiệp trước khi “rót vốn”. Phân tích báo cáo tài chính giúp họ:

• • Đánh giá tiềm năng lợi nhuận và tỷ suất sinh lời.
  • So sánh hiệu quả hoạt động với các doanh nghiệp cùng ngành.
  • Xác định rủi ro tài chính để cân nhắc tỷ lệ đầu tư và chiến lược nắm giữ cổ phiếu.
• Đối với ngân hàng và tổ chức tín dụng
• • Các tổ chức cho vay sử dụng báo cáo tài chính như một công cụ thẩm định uy tín và năng lực trả nợ của doanh nghiệp. Việc phân tích giúp họ:
  • Xác định khả năng thanh toán ngắn hạn và dài hạn.
  • Đánh giá sự ổn định của dòng tiền và khả năng tạo ra lợi nhuận để trả nợ.
  • Giảm thiểu rủi ro tín dụng và đưa ra hạn mức cho vay phù hợp.
• Đối với nhà cung cấp

Khi cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ, nhà cung cấp cần đảm bảo đối tác có khả năng thanh toán đúng hạn. Phân tích báo cáo tài chính hỗ trợ họ:

• • Đánh giá sức khỏe tài chính và khả năng chi trả.
  • Quyết định các điều khoản tín dụng thương mại.
  • Duy trì mối quan hệ hợp tác bền vững dựa trên sự tin tưởng.

• Công nghệ hiện đại – “cánh tay phải” của phân tích tài chính

Trong thời đại AI phát triển mạnh mẽ, việc ứng dụng các giải pháp công nghệ giúp doanh nghiệp xử lý dữ liệu nhanh chóng, chính xác và minh bạch hơn bao giờ hết. Một nền tảng quản lý tài chính toàn diện như Bizzi đem lại nhiều lợi ích vượt trội:

• • Dữ liệu tài chính minh bạch, cập nhật real-time: Mọi báo cáo và số liệu được đồng bộ ngay khi phát sinh giao dịch.
    
  • Tự động thu thập – kiểm tra – phân loại hóa đơn, chứng từ, chi phí: Giảm thiểu sai sót thủ công, tiết kiệm thời gian nhập liệu.
  • Trợ lý AI phân tích và trực quan hóa dữ liệu: Hỗ trợ ban lãnh đạo và các phòng ban đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác.
  • Đảm bảo tuân thủ chuẩn mực kế toán và quy định thuế: Giảm thiểu rủi ro pháp lý và chi phí xử lý sai phạm.

Bizzi không chỉ phục vụ riêng cho phòng kế toán mà còn là nền tảng để cả doanh nghiệp vận hành dựa trên dữ liệu tài chính chính xác, minh bạch và dễ truy xuất, tạo lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường.

Các loại Báo cáo tài chính cốt lõi cần hiểu rõ

Báo cáo tài chính không chỉ là tập hợp các con số khô khan được lập theo quy định kế toán, mà là công cụ phản ánh “sức khỏe” và “dòng máu” của doanh nghiệp. Chúng cho phép nhà quản lý, nhà đầu tư, ngân hàng, nhà cung cấp… hiểu được bức tranh toàn cảnh về tình hình tài chính, từ đó đưa ra quyết định chính xác.

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS), một bộ báo cáo tài chính cơ bản bao gồm bốn thành phần: Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ và Thuyết minh báo cáo tài chính. Trong đó, ba loại đầu tiên là xương sống của quá trình phân tích.

Dưới đây là tổng hợp đầy đủ các loại báo cáo tài chính trong doanh nghiệp, bao gồm các báo cáo bắt buộc theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS):

Bảng cân đối kế toán (BCĐKT): Bức ảnh chụp sức khỏe tài chính

BCĐKT thể hiện toàn bộ tài sản doanh nghiệp đang sở hữu và nguồn vốn hình thành những tài sản đó tại một thời điểm cụ thể (ví dụ: ngày 31/12 của năm tài chính).

• Cấu trúc:
  • Tài sản – Bao gồm tài sản ngắn hạn (tiền mặt, hàng tồn kho, các khoản phải thu…) và tài sản dài hạn (nhà xưởng, máy móc, bất động sản, quyền sở hữu trí tuệ…).
  • Nguồn vốn – Gồm nợ phải trả (ngắn hạn, dài hạn) và vốn chủ sở hữu (vốn góp, lợi nhuận chưa phân phối…).
• Mục tiêu phân tích:
  • Đánh giá khả năng thanh toán ngắn hạn: So sánh tài sản ngắn hạn với nợ ngắn hạn để biết liệu doanh nghiệp có đủ khả năng trả nợ đến hạn hay không.
  • Xác định cơ cấu vốn: Doanh nghiệp đang sử dụng bao nhiêu % vốn vay so với vốn tự có? Tỷ lệ đòn bẩy tài chính có an toàn không?
  • Đo lường sự ổn định: Một BCĐKT lành mạnh thường có sự cân đối giữa tài sản sinh lời và nguồn vốn ổn định, hạn chế nợ ngắn hạn quá cao.
• Ví dụ thực tế:

Một công ty A có tài sản ngắn hạn 200 tỷ, nợ ngắn hạn 150 tỷ → Hệ số thanh toán hiện hành = 200/150 = 1,33. Điều này cho thấy công ty đủ khả năng thanh toán ngắn hạn nhưng biên an toàn không quá cao.

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (BCKQHĐKD): Đánh giá hiệu suất sinh lời

Báo cáo này phản ánh doanh thu, chi phí và lợi nhuận trong một kỳ kế toán (tháng, quý hoặc năm).

• Cấu trúc chính:
  • Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
  • Giá vốn hàng bán → tạo ra lợi nhuận gộp
  • Chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp
  • Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh
  • Chi phí tài chính, thu nhập khác
  • Lợi nhuận trước và sau thuế
• Mục tiêu phân tích:
  • Đánh giá hiệu quả sinh lời: Tính tỷ suất lợi nhuận gộp, lợi nhuận ròng để biết doanh nghiệp quản lý chi phí và giá bán hiệu quả thế nào.
  • Xác định xu hướng tăng trưởng: So sánh doanh thu, lợi nhuận qua các kỳ để phát hiện xu hướng mở rộng hay suy giảm.
  • Phân tích cơ cấu chi phí: Tỷ lệ chi phí bán hàng, quản lý, tài chính ảnh hưởng thế nào tới lợi nhuận?
• Ví dụ thực tế:
  

Công ty B có doanh thu 500 tỷ, giá vốn 350 tỷ → lợi nhuận gộp 150 tỷ → biên lợi nhuận gộp = 150/500 = 30%. Nếu tỷ lệ này cao hơn mức trung bình ngành (25%), điều đó cho thấy khả năng kiểm soát chi phí tốt hoặc định vị sản phẩm cao cấp.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT): Phân tích dòng tiền sống

• BCLCTT cho biết dòng tiền thực tế vào – ra của doanh nghiệp trong một kỳ, phân loại theo ba nhóm hoạt động:
  • Hoạt động kinh doanh (CFO): Tiền thu từ khách hàng, chi cho nhà cung cấp, trả lương, trả lãi vay…
  • Hoạt động đầu tư (CFI): Mua/bán tài sản cố định, góp vốn đầu tư, thu hồi khoản đầu tư…
  • Hoạt động tài chính (CFF): Vay, trả nợ, phát hành cổ phiếu, trả cổ tức…
    
• Mục tiêu phân tích:
  • Đánh giá khả năng tạo tiền từ hoạt động cốt lõi: Một doanh nghiệp bền vững cần có CFO dương đều đặn.
  • Theo dõi chiến lược đầu tư: CFI âm lớn có thể cho thấy doanh nghiệp đang đầu tư mở rộng, trong khi CFI dương thường là bán tài sản hoặc thu hồi vốn.
  • Xác định khả năng trả nợ và chia cổ tức: Dòng tiền tài chính giúp dự đoán khả năng trả nợ và chính sách cổ tức.
• Ví dụ thực tế:

Công ty C có CFO = +80 tỷ, CFI = -50 tỷ, CFF = -20 tỷ → dòng tiền thuần = +10 tỷ. Điều này cho thấy công ty tạo ra tiền từ kinh doanh, dùng phần lớn để đầu tư và trả bớt nợ, vẫn còn dư tiền mặt.

Thuyết minh báo cáo tài chính: “Cuốn sổ tay” giải thích các con số

Với bài toán trên,  giải pháp của Bizzi giúp tự động hóa và tinh gọn quy trình quản lý chi phí, hóa đơn, công nợ, đảm bảo dữ liệu đầu vào cho các báo cáo này luôn chính xác và cập nhật theo thời gian thực. Cụ thể:

• Với tính năng Xử lý, đối chiếu và quản lý hóa đơn đầu vào (IPA + 3way), Bizzi Bot sử dụng công nghệ RPA và AI để tự động tải, kiểm tra và đối soát hóa đơn (PO, GR) theo thời gian thực, cảnh báo hóa đơn rủi ro, và tích hợp API với hệ thống ERP & Kế toán hiện có.
• Quản lý chi tiêu doanh nghiệp (Bizzi Expense) cho phép thiết lập ngân sách theo phòng ban/dự án, giám sát chi tiêu so với ngân sách và cảnh báo khi vượt hạn mức. Hệ thống phê duyệt chi tiêu tự động giúp đẩy nhanh quá trình duyệt, theo dõi chi phí theo thời gian thực và tạo báo cáo chi tiết.
• Tự động hóa việc quản lý hóa đơn điện tử cùng B-Invoice nhờ khả năng tích hợp với các hệ thống quản lý doanh nghiệp (ERP). Đồng thời, B-Invoice cung cấp kho mẫu hóa đơn đa dạng, đáp ứng nhu cầu của mọi doanh nghiệp. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng có thể thiết kế hóa đơn theo yêu cầu riêng; lưu trữ hóa đơn trong 10 năm theo quy định của pháp luật, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí lưu trữ hóa đơn.

Phương pháp và kỹ thuật phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp chuyên nghiệp

Để đánh giá một cách toàn diện hiệu quả và sức khỏe tài chính của doanh nghiệp, các chuyên viên tài chính, kế toán quản trị, nhà đầu tư, ngân hàng và kiểm toán viên thường áp dụng nhiều phương pháp và kỹ thuật phân tích báo cáo tài chính (BCTC) khác nhau. Mỗi phương pháp có ưu điểm riêng và thường được kết hợp nhằm đảm bảo góc nhìn đa chiều.

Các phương pháp phân tích báo cáo tài chính

• Phương pháp so sánh
  • Mục đích: Xác định sự biến động của các chỉ tiêu tài chính theo thời gian hoặc so với chuẩn ngành.
  • Cách thực hiện:
    • So sánh số liệu giữa các kỳ liên tiếp để nhận diện xu hướng (tăng trưởng, suy giảm, ổn định).
    • So sánh với doanh nghiệp cùng ngành để đánh giá vị thế cạnh tranh.
  • Ví dụ: So sánh biên lợi nhuận gộp năm nay với năm trước hoặc so với trung bình ngành để xem hiệu quả sản xuất – kinh doanh.
• Phương pháp tỷ số
  • Mục đích: Phân tích mối quan hệ giữa các chỉ tiêu tài chính để đánh giá các khía cạnh như khả năng thanh toán, hiệu quả sử dụng vốn, và lợi nhuận.
  • Cách thực hiện: Tính toán và so sánh các tỷ số như:
    • Tỷ số thanh khoản: Current Ratio, Quick Ratio
    • Tỷ số khả năng sinh lời: ROA, ROE, Biên lợi nhuận ròng
    • Tỷ số hoạt động: Vòng quay hàng tồn kho, Vòng quay các khoản phải thu
  • Ví dụ: Nếu ROE cao nhưng ROA thấp, cần phân tích sâu hơn để xem doanh nghiệp đang dựa vào đòn bẩy tài chính nhiều hay không.
• Phương pháp phân tích nhân tố
  • Mục đích: Tách và đo lường tác động của từng yếu tố đến một chỉ tiêu tài chính cụ thể.
  • Cách thực hiện: Áp dụng các mô hình như DuPont để phân tích tác động của biên lợi nhuận, vòng quay tài sản, và đòn bẩy tài chính đến ROE.
  • Ví dụ: Nếu ROE giảm, có thể do biên lợi nhuận giảm, vòng quay tài sản chậm lại, hoặc tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu thay đổi.

Các kỹ thuật phân tích báo cáo tài chính

• Phân tích theo chiều ngang (Horizontal Analysis)
  • Khái niệm: So sánh số liệu của các chỉ tiêu tài chính qua nhiều kỳ để xác định xu hướng tăng, giảm hay ổn định.
    
  • Ứng dụng: Theo dõi tăng trưởng doanh thu qua 3–5 năm; phân tích tốc độ tăng chi phí nhanh hơn hay chậm hơn so với doanh thu.
    
• Phân tích theo chiều dọc (Vertical Analysis)
  • Khái niệm: Chuyển đổi mỗi chỉ tiêu thành tỷ lệ phần trăm của một số liệu cơ sở để dễ so sánh giữa các kỳ hoặc giữa các doanh nghiệp có quy mô khác nhau.
  • Ứng dụng: Trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, thể hiện chi phí bán hàng, chi phí quản lý, giá vốn dưới dạng % doanh thu để đánh giá cấu trúc chi phí.
• Phân tích tỷ lệ (Ratio Analysis)
  • Khái niệm: Tính toán các tỷ lệ tài chính then chốt và so sánh với chuẩn ngành hoặc mục tiêu nội bộ.
  • Ứng dụng:
    • Khả năng sinh lời: So sánh ROE, ROA với đối thủ
    • Thanh khoản: Đánh giá khả năng đáp ứng nghĩa vụ ngắn hạn
    • Đòn bẩy tài chính: Phân tích tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu để xem mức độ rủi ro tài chính.

Hướng dẫn phân tích các chỉ số tài chính quan trọng

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách phân tích các chỉ số tài chính quan trọng trong báo cáo tài chính doanh nghiệp, áp dụng cho cả sinh viên ngành tài chính – kế toán lẫn nhà quản trị muốn hiểu rõ tình hình hoạt động của doanh nghiệp.

Phân tích khả năng thanh toán – Doanh nghiệp có thể trả nợ không?

• Hệ số thanh toán hiện hành (Current Ratio)
  • Công thức: Tài sản ngắn hạn / Nợ ngắn hạn
  • Ý nghĩa: Cho biết mức độ đảm bảo các nghĩa vụ ngắn hạn bằng tài sản ngắn hạn hiện có.
  • Diễn giải:
    • > 1: Doanh nghiệp có khả năng thanh toán nợ ngắn hạn.
    • < 1: Tiềm ẩn rủi ro mất cân đối vốn lưu động.
• Hệ số thanh toán lãi vay (Interest Coverage Ratio)
  • Công thức: EBIT / Chi phí lãi vay
  • Ý nghĩa: Đo lường khả năng trả lãi từ lợi nhuận trước lãi vay và thuế.
  • Ngưỡng tham khảo: > 3 được coi là an toàn, dưới 1.5 là dấu hiệu cảnh báo.
• Hệ số vòng quay các khoản phải thu (Receivable Turnover Ratio)
  • Công thức: Doanh thu thuần / Khoản phải thu bình quân
  • Ý nghĩa: Phản ánh tốc độ thu hồi tiền từ khách hàng. Vòng quay cao nghĩa là thu hồi nhanh, ít rủi ro nợ xấu.

Nếu doanh nghiệp đang tìm kiếm giải pháp tối ưu cho vấn đề quản lý công nợ là gì và muốn nâng cao hiệu quả công việc, Bizzi chính là lựa chọn đáng tin cậy với công nghệ hiện đại và tính năng đa dạng, giúp bạn an tâm phát triển doanh nghiệp bền vững.

Bizzi cung cấp giải pháp quản lý công nợ thông minh với các tính năng toàn diện như kiểm soát công nợ chính xác, nhắc nợ tự động, quản lý chi tiết khách hàng và nhà cung cấp, báo cáo đa chiều về tình trạng công nợ và tuổi nợ. Với Bizzi, việc quản lý công nợ không còn là gánh nặng mà trở thành lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. 

Nền tảng quản lý công nợ tự động cho doanh nghiệp của Bizzi giúp giải quyết mọi bài toán trong xử lý và thu hồi nợ, kiểm soát dòng tiền hiệu quả, giảm thiểu rủi ro tài chính và nâng cao năng suất làm việc của bộ phận kế toán. 

• Tăng hiệu suất thu hồi nợ quá hạn nhờ hệ thống nhắc nhở tự động, email định kỳ, đảm bảo không bỏ sót khách hàng chậm thanh toán.
• Tiết kiệm thời gian & chi phí, hạn chế rủi ro phát sinh do nợ kéo dài, rút ngắn quy trình thu nợ, tránh các phiền hà thủ tục.
• Giám sát toàn diện quá trình thu hồi nợ của nhân viên, dễ dàng theo dõi lịch sử thu nợ theo từng khách hàng.
• Theo dõi công nợ linh hoạt theo hóa đơn, hợp đồng hoặc khách hàng, dễ dàng truy xuất và phân loại.
• Tự động đối soát thanh toán với sao kê ngân hàng, quản lý danh sách thanh toán chờ xử lý rõ ràng, minh bạch.
• Thông báo trạng thái công nợ, thanh toán đến các bộ phận liên quan, giúp đồng bộ quy trình xử lý và ra quyết định kịp thời.

Phân tích hiệu quả hoạt động – Doanh nghiệp vận hành có tốt không?

• Hệ số vòng quay hàng tồn kho (Inventory Turnover Ratio)
  • Công thức: Vòng quay hàng tồn kho = Giá vốn hàng bán / Hàng tồn kho bình quân
  • Ý nghĩa:
    • Vòng quay cao: Hàng bán nhanh, tồn kho thấp → giảm chi phí lưu kho, giảm rủi ro hàng lỗi thời.
    • Vòng quay thấp: Hàng bán chậm, ứ đọng → nguy cơ giảm giá hoặc hủy hàng.
      
• Ví dụ:
  • DN A có vòng quay = 12 → trung bình 1 tháng luân chuyển toàn bộ kho 1 lần.
  • DN B chỉ = 4 → mất 3 tháng mới luân chuyển hết, vốn bị “giam” lâu.
• Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu (Debt to Equity Ratio)
  • Công thức: D/E = Tổng nợ phải trả / Vốn chủ sở hữu
  • Ý nghĩa: Phản ánh mức độ sử dụng nợ vay. Tỷ lệ cao giúp tăng lợi nhuận kỳ vọng nhưng cũng làm tăng rủi ro tài chính.
    • < 1: An toàn, chủ yếu dùng vốn tự có.
    • 1 – 2: Tận dụng hợp lý đòn bẩy tài chính.
    • > 2: Rủi ro cao, dễ mất khả năng thanh toán khi doanh thu giảm.

• • Phân tích: Nên so sánh với trung bình ngành, vì mỗi lĩnh vực có cấu trúc vốn khác nhau (ví dụ xây dựng thường cao hơn dịch vụ).

Phân tích khả năng sinh lời – Doanh nghiệp có tạo ra lợi nhuận không?

Nhóm chỉ số này trả lời câu hỏi “Doanh nghiệp tạo ra bao nhiêu lợi nhuận trên mỗi đồng doanh thu hoặc tài sản, vốn bỏ ra?”

• Tỷ suất lợi nhuận gộp (Gross Profit Margin)
  • Công thức: GPM = (Doanh thu thuần – Giá vốn hàng bán) / Doanh thu thuần
  • Ý nghĩa: Cho biết khả năng kiểm soát giá vốn.
  • Ví dụ: Nếu GPM của DN = 40%, nghĩa là cứ 100 đồng doanh thu, doanh nghiệp giữ lại 40 đồng để chi cho chi phí bán hàng, quản lý và lợi nhuận.
• Tỷ suất lợi nhuận ròng (Net Profit Margin – ROS)
  • Công thức: ROS = Lợi nhuận sau thuế / Doanh thu thuần
  • Ý nghĩa: Phản ánh lợi nhuận cuối cùng còn lại sau khi trừ mọi chi phí và thuế
  • Ngưỡng: ROS cao thường cho thấy doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh hoặc kiểm soát chi phí tốt.
• Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA)
  • Công thức: ROA = Lợi nhuận sau thuế / Tổng tài sản bình quân
  • Ý nghĩa: Đo lường hiệu quả dùng tài sản để tạo lợi nhuận. ROA càng cao, doanh nghiệp càng tận dụng tốt nguồn lực.
• Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE)
  • Công thức: ROE = Lợi nhuận sau thuế / Vốn chủ sở hữu bình quân
  • Ý nghĩa: Cho biết hiệu quả sử dụng vốn của cổ đông.
  • Ngưỡng tham khảo: ROE > 15% được coi là hấp dẫn với nhà đầu tư, nhưng cần so với trung bình ngành.

Phân tích dòng tiền – Dòng tiền có ổn định và bền vững không?

Dòng tiền là “máu” của doanh nghiệp, nhiều công ty báo lãi trên giấy nhưng vẫn phá sản vì thiếu tiền mặt.

• Dòng tiền thuần từ hoạt động kinh doanh (CFO)
• • Ý nghĩa: Cho thấy khả năng tạo tiền từ hoạt động cốt lõi.
  • Phân tích:
    • CFO dương và tăng đều → hoạt động kinh doanh đang tạo ra tiền thật.
    • CFO âm liên tục → cần xem xét nguyên nhân (tồn kho tăng, khách hàng chậm trả…).
• Dòng tiền tự do cho vốn chủ sở hữu (FCFE)
• • Công thức: FCFE = CFO – Chi tiêu vốn + Nợ vay ròng 

• Dấu hiệu: FCFE dương ổn định cho thấy khả năng tài trợ phát triển và chia lợi nhuận cho cổ đông mà không cần vay thêm.

Những lưu ý quan trọng để thực hiện cách phân tích báo cáo tài chính chính xác

Dưới đây là những lưu ý quan trọng giúp kế toán viên hay nhà quản lý tiến hành cách phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp một cách chính xác, chuyên nghiệp và có chiều sâu, tránh các sai lệch phổ biến khi đọc số liệu:

So sánh theo thời gian và với đối thủ

So sánh theo thời gian (Trend Analysis):

• Theo dõi xu hướng biến động các chỉ tiêu qua nhiều kỳ (tháng, quý, năm) giúp nhận diện sự tăng trưởng, biến động bất thường hoặc các rủi ro tiềm ẩn.
• Ví dụ: Doanh thu tăng liên tục nhưng lợi nhuận ròng giảm → cảnh báo chi phí quản lý hoặc giá vốn đang tăng nhanh.

So sánh với đối thủ cùng ngành (Benchmarking):

• Giúp đánh giá vị thế cạnh tranh, năng lực vận hành và hiệu quả tài chính so với trung bình ngành.
• Ví dụ: Hệ số vòng quay tồn kho thấp hơn trung bình ngành → quản lý hàng tồn kho kém hiệu quả, cần cải thiện.

Xem xét tính chất thời điểm và thời kỳ của dữ liệu

Bảng cân đối kế toán:

• Mang tính thời điểm, chụp lại toàn bộ tài sản, nợ và vốn chủ sở hữu tại một ngày nhất định.
• Vì vậy, việc phân tích cần lưu ý biến động tức thời, không nên đánh giá theo cảm tính mà phải dựa trên nhiều mốc thời gian.

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh & Báo cáo lưu chuyển tiền tệ:

• Mang tính thời kỳ, phản ánh kết quả hoạt động trong kỳ (tháng, quý, năm).
• Cần chú ý các yếu tố ngoại cảnh hoặc mùa vụ ảnh hưởng đến doanh thu, chi phí để phân tích đúng bối cảnh.

Đánh giá độ tin cậy và ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài

• Các yếu tố vĩ mô như chính sách thuế, biến động lãi suất, lạm phát, hay biến động thị trường nguyên vật liệu đều ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả tài chính.
• Chất lượng quản lý, chiến lược kinh doanh, rủi ro pháp lý cũng tác động nhưng không thể hiện rõ trên BCTC.
• Vì vậy, phân tích BCTC cần kết hợp cả số liệu và thông tin quản lý, bối cảnh thị trường để ra quyết định chính xác.

Lựa chọn công cụ hỗ trợ phân tích hiệu quả

• Tự động hóa quá trình thu thập, xử lý dữ liệu giúp đảm bảo tính chính xác, minh bạch và cung cấp dữ liệu theo thời gian thực.

Trong bối cảnh doanh nghiệp cần đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác, việc chỉ sử dụng Excel để lập và phân tích báo cáo tài chính có thể không còn đáp ứng đủ yêu cầu. Bizzi mang đến một giải pháp kiểm soát chi phí toàn diện, tích hợp trợ lý AI tài chính – kế toán, giúp doanh nghiệp:

• Tự động hóa quy trình thu thập và xử lý dữ liệu từ hóa đơn, phiếu chi, hợp đồng,…
• Cập nhật dữ liệu tài chính real-time, giảm thiểu rủi ro sai lệch số liệu.
• Tăng tốc độ phân tích và ra quyết định, nhờ các bảng điều khiển trực quan, báo cáo tức thời.
• Đảm bảo tính chính xác và minh bạch, nâng cao hiệu quả kiểm soát chi phí và ngân sách.

Với sự hỗ trợ của Bizzi, phòng Tài chính – Kế toán có thể chuyển mình từ vai trò “ghi nhận số liệu” sang vai trò “đối tác chiến lược trong ra quyết định”.

Kết luận

Tóm lại, cách phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp không chỉ là một nhiệm vụ kế toán mà là nền tảng để đưa ra các quyết định kinh doanh thông minh và chiến lược. Nắm vững kỹ năng này giúp doanh nghiệp không ngừng phát triển và duy trì vị thế cạnh tranh.

Việc ứng dụng các giải pháp công nghệ tự động hóa như Bizzi sẽ giúp quá trình quản lý và phân tích tài chính trở nên hiệu quả, chính xác và minh bạch hơn bao giờ hết. Bizzi cung cấp một hệ thống kiểm soát chi phí toàn diện và trợ lý AI cho phòng tài chính – kế toán, giúp doanh nghiệp có dữ liệu real-time, chính xác để hỗ trợ phân tích và đưa ra quyết định nhanh chóng, đáng tin cậy.

Để được tư vấn và thiết kế giải pháp quản lý tài chính dành riêng cho doanh nghiệp của mình, đăng ký nhận tư vấn ngay tại đây: https://bizzi.vn/dat-lich-demo/