Nợ quá hạn là khoản nợ gốc và lãi mà người vay không thanh toán đúng thời hạn đã thỏa thuận với ngân hàng hoặc tổ chức tài chính. Việc này gây ảnh hưởng đến điểm tín dụng và có thể dẫn đến nhiều khó khăn trong việc vay vốn trong tương lai.
Bài viết này của Bizzi sẽ cung cấp góc nhìn toàn cảnh về nợ quá hạn là gì, giải pháp xử lý nợ quá hạn cũng như cách để tránh phát sinh khoản nợ này.
Tổng quan về nợ quá hạn
Dưới đây là những thông tin chung về nợ quá hạn giúp bạn nắm được bạn chất và hiểu rõ khoản mục này:
Định nghĩa nợ quá hạn là gì?
Nợ quá hạn là tình trạng người vay không hoàn trả đúng hạn số tiền đã sử dụng để chi tiêu hoặc khoản vay gốc và/hoặc lãi theo thỏa thuận đã ký kết với ngân hàng, tổ chức tín dụng hoặc công ty tài chính.
Tình trạng này xảy ra khi khách hàng không thanh toán đầy đủ và đã vượt qua ngày đến hạn thanh toán. Đối với thẻ tín dụng, nợ quá hạn là khi khách hàng sử dụng thẻ không trả được nghĩa vụ trả nợ đến hạn thanh toán theo thỏa thuận.
Các loại nợ quá hạn
- Nợ quá hạn có tài sản thế chấp: Khoản nợ mà cá nhân/bên vay không thể thanh toán nợ gốc đúng hạn, những khoản vay có tài sản đảm bảo thế chấp (nhà cửa, đất đai, xe cộ), giúp ngân hàng vẫn có khả năng thu hồi vốn vay ban đầu.
- Nợ quá hạn không có tài sản thế chấp (nợ tín chấp): Khoản nợ của cá nhân đi vay vốn không cần thế chấp tài sản, không có khả năng trả lãi và gốc đúng hạn, khiến ngân hàng có nguy cơ không thu hồi được tiền vốn ban đầu.
Nợ quá hạn có phải là nợ xấu không?
Nợ quá hạn sẽ trở thành nợ xấu khi trả chậm hoặc không trả cả gốc lẫn lãi đúng theo thời gian quy định trên hợp đồng, đặc biệt là khi quá hạn thanh toán trên 90 ngày. Nợ xấu là nợ thuộc các nhóm 3, 4 và 5 theo quy định của Thông tư 11/2021/TT-NHNN (hiện tại là Thông tư 31/2024/TT-NHNN).
Thông tin về khoản nợ này sẽ được lưu lại trên hệ thống Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC), gây khó khăn cho khách hàng khi muốn vay vốn lần tiếp theo.
Phân loại các nhóm nợ quá hạn/nợ xấu theo quy định
Theo Thông tư 11/2021/TT-NHNN (nay là Thông tư 31/2024/TT-NHNN) của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, nợ quá hạn được phân thành 5 nhóm:
Nhóm 1 (Nợ đủ tiêu chuẩn)
- Khoản nợ trong hạn và được đánh giá có khả năng thu hồi đầy đủ cả nợ gốc và lãi đúng hạn.
- Hoặc khoản nợ quá hạn dưới 10 ngày và có khả năng thu hồi đầy đủ nợ gốc và lãi bị quá hạn cũng như phần còn lại đúng thời hạn.
Nhóm 2 (Nợ cần chú ý)
- Khoản nợ quá hạn từ 10 đến 90 ngày.
- Hoặc khoản nợ đã được tổ chức tín dụng điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu nhưng vẫn còn trong hạn.
Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn)
- Khoản nợ quá hạn từ 91 ngày đến 180 ngày.
- Bao gồm cả khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn dưới 30 ngày.
Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ/khó đòi)
- Khoản nợ quá hạn từ 181 ngày đến 360 ngày.
- Bao gồm cả khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn đến 90 ngày hoặc cơ cấu lại lần thứ hai còn trong hạn.
Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn)
- Đây là mức độ xấu nhất, với thời gian quá hạn trên 360 ngày.
- Bao gồm các khoản nợ đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 91 ngày trở lên hoặc đã cơ cấu lại từ lần thứ ba trở lên.
Rủi ro và hậu quả khi nợ quá hạn là gì?
Nợ quá hạn là khoản nợ đến hạn thanh toán nhưng không được trả đúng thời gian đã cam kết. Việc nợ quá hạn, dù là cá nhân hay doanh nghiệp, đều có thể gây ra nhiều rủi ro và hậu quả nghiêm trọng:
Chịu phí phạt và lãi suất cao
- Khách hàng có nợ tín dụng quá hạn sẽ phải chịu phí phạt thanh toán chậm (khoảng 5% số tiền chậm thanh toán, tối thiểu từ 50.000 – 200.000 VND tùy ngân hàng) và lãi suất quá hạn (khoảng 20 – 40%/năm tùy ngân hàng).
- Ví dụ, Techcombank áp dụng phí phạt 5% (tối thiểu 50.000 – 200.000 VND) và lãi suất 19,8 – 38,8%/năm tùy loại thẻ.
- Công thức tính lãi suất quá hạn: Số tiền vay còn lại chưa thanh toán x 150% x Lãi suất vay đã thỏa thuận x Thời gian chậm trả nợ gốc.
Nhận thông báo cảnh báo và nhắc nhở thường xuyên từ ngân hàng
- Khi nợ quá hạn, ngân hàng sẽ gửi thông báo nhắc nhở qua tin nhắn SMS, email hoặc gọi điện thoại để tìm hiểu nguyên nhân và đề nghị thanh toán.
- Nếu khoản nợ quá hạn 6 tháng, ngân hàng có quyền khóa thẻ tín dụng của bạn.
Ảnh hưởng tới uy tín tín dụng cá nhân và khả năng vay vốn trong tương lai
- Nợ thẻ tín dụng quá hạn sẽ gây ảnh hưởng xấu tới lịch sử tín dụng và uy tín tài chính cá nhân, khiến khách hàng khó được tiếp tục vay vốn hoặc mở thẻ tín dụng mới trong tương lai.
- Khách hàng có lịch sử nợ xấu từ nhóm 3 trở lên sẽ không thể mở thêm bất kỳ thẻ tín dụng nào.
- Ngay cả khi đã thanh toán dư nợ, nếu lịch sử đã vướng nợ xấu, khách hàng sẽ mất từ 2-5 năm để xây dựng lại điểm tín dụng và bị hạn chế tham gia các khoản vay tại ngân hàng, công ty tài chính.
Trách nhiệm pháp lý và nguy cơ bị khởi kiện
- Với các khoản công nợ quá hạn, khách hàng phải chịu trách nhiệm pháp lý theo luật ngân hàng Việt Nam.
- Căn cứ theo Thông tư 11/2021/TT-NHNN, những khoản nợ từ 2 triệu đồng trở lên và quá hạn trong vòng 36 tháng là ngân hàng có thể lập hồ sơ khởi kiện.
- Trong thực tế, ngân hàng thường tạo điều kiện để khách hàng trả nợ trước khi tiến hành khởi kiện, nhưng nếu không thành công, đây là bước cuối cùng để thu hồi nợ.
Giải pháp khắc phục và quản lý hiệu quả nợ quá hạn là gì?
Giải quyết và quản lý hiệu quả nợ quá hạn là yếu tố sống còn với cá nhân và doanh nghiệp để tránh mất khả năng thanh toán, rơi vào nợ xấu và tổn thất uy tín tài chính. Dưới đây là những giải pháp khắc phục và quản lý hiệu quả nợ quá hạn:
Liên hệ ngân hàng để được hỗ trợ cơ cấu lại nợ/trả góp dư nợ
- Trong trường hợp không đủ tài chính, khách hàng có thể liên hệ ngân hàng để được hỗ trợ trả góp nợ hoặc cơ cấu lại thời hạn trả nợ.
- Ngân hàng sẽ xem xét đề nghị dựa trên khả năng trả nợ của khách hàng và chính sách của ngân hàng.
- Các trường hợp được xem xét hỗ trợ bao gồm: không có khả năng trả nợ đúng hạn nhưng vẫn có khả năng thanh toán, bị thiệt hại tài chính do thiên tai/dịch bệnh, hoặc có khoản nợ xấu từ nhóm 3 đến nhóm 5.
Ưu tiên thanh toán toàn bộ dư nợ gốc và lãi càng sớm càng tốt
- Dù ngân hàng có chính sách hỗ trợ trả góp, việc thanh toán toàn bộ dư nợ, phí phạt và lãi suất một lần là phương pháp tối ưu nhất để tránh phát sinh thêm lãi mới.
- Sau khi thanh toán, khách hàng cần xây dựng và tích lũy lại uy tín tín dụng để tăng tỷ lệ được duyệt các khoản vay sau này.
Các lời khuyên từ ngân hàng để tránh nợ quá hạn là gì?
- Đăng ký dịch vụ thanh toán tín dụng tự động (trích nợ tự động).
- Thiết lập thông báo thanh toán bằng văn bản hoặc email.
- Tự chọn một ngày cố định thanh toán trong tháng để dễ ghi nhớ.
- Nên thanh toán dư nợ trước ngày hạn thanh toán 2-3 ngày để đề phòng lỗi hệ thống hoặc ngày nghỉ.
Vai trò của công nghệ trong quản lý chi phí và công nợ để tránh nợ quá hạn là gì?
Các giải pháp công nghệ như Bizzi có thể hỗ trợ doanh nghiệp quản lý tài chính chặt chẽ, từ đó hạn chế tối đa nguy cơ phát sinh nợ quá hạn, đặc biệt trong các giao dịch B2B và quản lý chi phí nội bộ. Cụ thể:
Thiết lập hệ thống kiểm soát chi phí toàn diện
- Bizzi cung cấp một hệ thống kiểm soát chi phí toàn diện cho doanh nghiệp, hoạt động như một trợ lý AI cho phòng tài chính – kế toán, tự động hóa quy trình thu – chi.
- Nền tảng này tích hợp hơn 30 tính năng giúp doanh nghiệp tinh gọn và tự động hóa quy trình quản lý chi phí, thu hồi công nợ và thanh toán B2B.
Quản lý sát sao chi tiêu doanh nghiệp
- Thiết lập và giám sát ngân sách: Cho phép phân bổ ngân sách theo phòng ban/dự án và giám sát chi tiêu so với ngân sách đã phân bổ, cảnh báo khi vượt ngân sách.
- Phê duyệt chi tiêu tự động: Giúp đẩy nhanh quá trình duyệt các yêu cầu chi tiêu.
- Theo dõi chi phí theo thời gian thực và báo cáo chi phí: Cung cấp thông tin cập nhật về chi tiêu và tạo báo cáo chi tiết theo danh mục, phòng ban hoặc dự án.
- Thiết lập chính sách chi tiêu và quy trình phê duyệt: Đảm bảo tuân thủ nội quy công ty, từ yêu cầu mua sắm đến thanh toán.
- Cảnh báo chi tiêu bất thường/vượt ngân sách: Thông báo khi có yêu cầu chi tiêu mới, khi chi tiêu vượt ngân sách hoặc khi phát hiện các giao dịch bất thường.
- Cho phép nhân viên gửi yêu cầu chi tiêu trước, theo dõi trạng thái yêu cầu, và gắn chi tiêu vào từng dự án/nhiệm vụ cụ thể.
Xem thêm giải pháp tại đây
Quản lý công nợ chặt chẽ
- Nhắc nợ tự động: Tạo quy trình nhắc nợ theo kịch bản qua email, tin nhắn.
- Theo dõi, đối soát công nợ khách hàng và nhà cung cấp: Tự động ghi nhận và theo dõi công nợ của từng khách hàng, từng nhà cung cấp.
- Cảnh báo nợ đến hạn/quá hạn: Cung cấp các cảnh báo khi công nợ gần đến hạn thanh toán hoặc có dấu hiệu quá hạn.
- Báo cáo công nợ chi tiết: Tạo báo cáo về tình hình công nợ của doanh nghiệp.
Xử lý hóa đơn đầu vào và hóa đơn điện tử (B-invoice)
- Tự động hóa xử lý hóa đơn: Sử dụng Bizzi Bot với công nghệ RPA và AI để tải, kiểm tra, đối soát hóa đơn, bao gồm đối chiếu chi tiết hóa đơn, đơn đặt hàng (PO) và phiếu nhập kho (GR) theo thời gian thực để phát hiện sai lệch.
- Xác minh nhà cung cấp và cảnh báo hóa đơn rủi ro: Kiểm tra MST, trạng thái hoạt động trên hệ thống thuế và phát hiện hóa đơn từ nhà cung cấp có dấu hiệu rủi ro.
- Tạo, xuất, lưu trữ, tra cứu hóa đơn điện tử: Đáp ứng các yêu cầu của cơ quan thuế (XML/PDF), cho phép tùy chỉnh mẫu, xuất hàng loạt, lưu trữ tối thiểu 10 năm, và tra cứu dễ dàng.
- Tích hợp với hệ thống kế toán/ERP: Đồng bộ dữ liệu để quản lý tài chính liền mạch.
Xem thêm giải pháp tại đây
Quản lý công tác phí nhẹ nhàng (Bizzi Travel)
- Đặt vé máy bay tự động và quản lý chi phí công tác: Tích hợp với các dịch vụ đặt vé để nhân viên có thể đặt vé nhanh chóng theo ngân sách phê duyệt, đồng thời theo dõi và quản lý các khoản chi tiêu công tác (vé máy bay, khách sạn, di chuyển, ăn uống).
- Hạn mức chi tiêu và quy trình phê duyệt công tác: Đặt hạn mức chi tiêu cho từng nhân viên/chuyến công tác và yêu cầu phê duyệt trước các chuyến công tác.
- Báo cáo chi phí công tác: Cung cấp báo cáo tổng quan về chi phí công tác.
- Cảnh báo khi vượt ngân sách: Gửi thông báo khi chi phí công tác vượt hạn mức.
Những vấn đề thường gặp nhất đối với nợ quá hạn là gì?
Dưới đây là tổng hợp một số các trường hợp phổ biến về nợ quá hạn:
Quá hạn thanh toán thẻ tín dụng 1 ngày có sao không?
- Quá hạn dù chỉ 1 ngày vẫn sẽ bị tính phí phạt và lãi suất quá hạn trên số dư nợ tối thiểu tùy ngân hàng.
- Nên thanh toán dư nợ trước ngày hạn thanh toán 2-3 ngày để tránh các rủi ro kỹ thuật hoặc phát sinh phí phạt.
Nợ thẻ tín dụng quá hạn có xin lùi lịch thanh toán được không?
- Nợ thẻ tín dụng quá hạn không thể xin lùi lịch thanh toán được.
- Tuy nhiên, khách hàng có thể xin trả góp dư nợ với ngân hàng trong một vài trường hợp đặc biệt như đã đề cập ở phần giải pháp khắc phục.
Nợ thẻ tín dụng quá hạn có vay vốn tiếp được không?
- Không, nợ thẻ tín dụng quá hạn sẽ gây ảnh hưởng xấu tới lịch sử tín dụng, khiến khách hàng khó được xem xét vay vốn mới hoặc mở thẻ tín dụng mới cho đến khi thanh toán hết nợ.
Nợ thẻ tín dụng bao lâu thì bị khởi kiện?
- Theo Thông tư 11/2021/TT-NHNN, ngân hàng có thể lập hồ sơ khởi kiện với những khoản nợ từ 2 triệu VND trở lên và quá hạn trong vòng 36 tháng.
- Tuy nhiên, trên thực tế, ngân hàng thường áp dụng các giải pháp nghiệp vụ trước khi tiến hành khởi kiện.
Kết luận
Nợ quá hạn là một vấn đề tài chính nghiêm trọng, có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực cho cá nhân và doanh nghiệp. Việc hiểu rõ định nghĩa nợ quá hạn là gì, phân loại, các rủi ro đi kèm và các giải pháp khắc phục là vô cùng cần thiết.
Bên cạnh việc chủ động quản lý tài chính cá nhân, các doanh nghiệp có thể tận dụng các giải pháp công nghệ hiện đại như Bizzi để tự động hóa và tinh gọn quy trình quản lý chi phí, cấn trừ công nợ, nhằm phòng ngừa và xử lý nợ quá hạn một cách hiệu quả, đảm bảo sức khỏe tài chính và uy tín tín dụng.
- Link đăng ký dùng thử sản phẩm của Bizzi: https://bizzi.vn/dang-ky-dung-thu/
- Đặt lịch demo: https://bizzi.vn/dat-lich-demo/