Chi phí biến đổi (tiếng Anh là Variable Cost) là các khoản chi phí thay đổi tùy thuộc vào sự biến động của thị trường hoặc ảnh hưởng đến quyết định sản xuất ngắn hạn mà doanh nghiệp tạo ra.
Trong bài viết này, hãy cùng Bizzi tìm hiểu thông tin Chi phí biến đổi là gì? Cách tính và vai trò của Variable Cost trong sản xuất, giúp doanh nghiệp tối ưu quyết định tài chính và hiệu quả vận hành.
Chi phí biến đổi là gì trong kế toán?
Chi phí biến đổi (Variable cost – VC) là các khoản chi phí thay đổi tương ứng với số lượng sản phẩm hoặc dịch vụ mà doanh nghiệp sản xuất hoặc bán ra. Về cơ bản, loại chi phí này sẽ tăng hoặc giảm phụ thuộc vào sản lượng của doanh nghiệp. Chi phí biến đổi còn có tên gọi khác là Biến Phí.
Ví dụ về chi phí có tính biến đổi:
- Nguyên vật liệu trong sản xuất (bột mì cho tiệm bánh, vải cho xưởng may…)
- Lương nhân công tính theo sản phẩm hoặc giờ làm
- Chi phí vận chuyển phát sinh theo số lượng hàng hóa
Chi phí biến đổi bao gồm:
- Chi phí nguyên liệu.
- Chi phí nhân công trực tiếp.
- Chi phí năng lượng phục vụ sản xuất.
- Chi phí bao bì đóng gói.
- Hoa hồng bán hàng.
- Phí giao dịch thẻ tín dụng hoặc chi phí vận chuyển hàng hóa.
- Tiện ích như điện, khí đốt, nước.
Đặc điểm và ý nghĩa của chi phí biến đổi
Đặc điểm:
- Tổng chi phí biến đổi phụ thuộc vào mức độ hoạt động kinh doanh; không giống như chi phí cố định (Fixed Cost) luôn tồn tại dù có sản xuất hay không.
- Biến phí đơn vị (biến đổi để sản xuất 1 đơn vị sản phẩm) không đổi khi mức độ hoạt động thay đổi.
- Biến phí bằng 0 nếu doanh nghiệp ngừng hoạt động kinh doanh.
- Tác động trực tiếp đến giá thành: Vì chi phí biến đổi chiếm phần lớn trong giá thành sản phẩm, doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ để tối ưu lợi nhuận.
Ý nghĩa:
- Linh hoạt trong quản lý tài chính doanh nghiệp: Khi doanh thu giảm, doanh nghiệp có thể cắt giảm sản xuất để giảm chi phí biến đổi. Khi nhu cầu tăng, có thể tăng sản xuất mà không cần đầu tư lớn vào chi phí cố định.
- Hỗ trợ quyết định giá bán & tối ưu lợi nhuận: Chi phí biến đổi là cơ sở để phân tích mối quan hệ giữa chi phí, khối lượng và lợi nhuận, từ đó định giá sản phẩm chính xác. Hiểu chi phí biến đổi giúp doanh nghiệp xác định giá sàn (giá bán thấp nhất để không bị lỗ) và tính toán, phân tích điểm hòa vốn chính xác hơn để xác định khi nào bắt đầu có lãi.
- Tối ưu hóa sản xuất và chi phí vận hành: Doanh nghiệp có thể tìm cách giảm chi phí biến đổi bằng cách thương lượng giá nguyên vật liệu, cải thiện hiệu suất sản xuất hoặc tự động hóa.
- Hỗ trợ trong việc ra quyết định kinh doanh, lập ngân sách và kế hoạch phù hợp: Khi cân nhắc mở rộng quy mô, doanh nghiệp có thể dự đoán chi phí biến đổi để tránh rủi ro tài chính. Đồng thời, hiểu được chi phí biến đổi là gì sẽ giúp doanh nghiệp so sánh giữa sản xuất nội bộ hoặc thuê ngoài dựa trên chi phí biến đổi so với chi phí cố định
Phân loại chi phí biến đổi
- Chi phí biến đổi tuyến tính:
- Định nghĩa: Chi phí biến đổi thay đổi theo hoạt động sản xuất với tỷ lệ thuận.
- Ví dụ: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, lao động trực tiếp, hoa hồng bán hàng.
- Kiểm soát: Kiểm soát tổng chi phí và định mức biến phí trên một đơn vị hoạt động.
- Chi phí biến đổi cấp bậc:
- Định nghĩa: Chi phí chỉ thay đổi khi mức độ hoạt động thay đổi đáng kể.
- Ví dụ: Chi phí lao động gián tiếp, chi phí bảo trì máy móc.
- Kiểm soát:
- Tối ưu hóa việc lựa chọn nhân sự phù hợp.
- Xây dựng biến phí phù hợp cho từng cấp bậc.
- Lựa chọn mức độ hoạt động phù hợp.
- Chi phí biến đổi dạng cong:
- Định nghĩa: Chi phí không có mối quan hệ tuyến tính rõ ràng với sản lượng sản xuất.
- Đặc điểm: Khó xác định và ít phổ biến.
Chi phí bán biến đổi
- Định nghĩa: Chi phí mang đặc điểm của cả chi phí cố định và chi phí biến đổi.
- Ví dụ:
- Chi phí tiện ích: Gồm phí thuê bao hàng tháng (cố định) và chi phí dựa trên mức tiêu thụ (biến đổi).
- Chi phí bảo trì: Gồm hợp đồng dịch vụ định kỳ (cố định) và chi phí sửa chữa (biến đổi).
- Chi phí điện thoại: Gồm phí thuê bao đường dây (cố định) và chi phí theo số phút gọi (biến đổi).
- Phí giao dịch: Thay đổi theo số lượng và giá trị giao dịch.
Tỷ lệ biến phí trong tổng chi phí
Tỷ lệ biến phí trong tổng chi phí cho biết phần trăm chi phí thay đổi theo mức độ hoạt động của doanh nghiệp.
Tỷ lệ này được tính bằng công thức:
Tỷ lệ biến phí = (Tổng biến phí / Tổng chi phí) x 100%
Tỷ lệ này giúp doanh nghiệp:
- Phân tích cấu trúc chi phí.
- Đánh giá rủi ro.
- Lập kế hoạch lợi nhuận.
- Ra quyết định kinh doanh.
Phân biệt chi phí biến đổi và chi phí cố định
| Tiêu chí | Chi phí biến đổi | Chi phí cố định |
| Định nghĩa | Chi phí gắn liền gắn liền với đơn vị sản phẩm hoặc hoạt động bán hàng. | Chi phí không thay đổi, bất kể sản lượng hay hoạt động bán hàng biến động. |
| Mức độ thay đổi | Tăng khi sản lượng cao hơn, giảm khi sản lượng thấp hơn. | Không thay đổi bất kể sản lượng tăng hay giảm |
| Ví dụ | Nguyên liệu thô, lương công nhân trực tiếp, hoa hồng. | Tiền thuê nhà xưởng, khấu hao máy móc, bảo hiểm, lương nhân viên hành chính. |
| Mối quan hệ với thời gian | Thay đổi theo ngày, tuần, tháng, số lượng… và chỉ phát sinh khi có hoạt động | Không thay đổi trong một khoảng thời gian. |
| Tính phát sinh | Chỉ phát sinh khi doanh nghiệp thực hiện hoạt động sản xuất. | Không phát sinh kể cả khi không có đơn vị sản xuất. |
| Thay đổi trên mỗi đơn vị | Không thay đổi. | Thay đổi. |
Ví dụ thực tế: Giả sử bạn có một quán trà sữa:
- Chi phí cố định: Tiền thuê mặt bằng 10 triệu/tháng, dù bán ít hay nhiều vẫn phải trả.
- Chi phí biến đổi: Chi phí nguyên liệu như trà, sữa, đường – nếu bán được 100 ly thì mua nguyên liệu cho 100 ly, bán 500 ly thì mua nguyên liệu cho 500 ly.
Cách tính chi phí biến đổi
Các công thức tính chi phí biến đổi
- Tổng chi phí biến đổi:
- Công thức: Tổng chi phí biến đổi = Số lượng sản phẩm đầu ra x Chi phí biến đổi trên mỗi đơn vị sản phẩm.
- Chi phí biến đổi trung bình:
- Công thức: Chi phí biến đổi trung bình = Tổng chi phí biến đổi / Tổng sản lượng.
- Biên lợi nhuận:
- Công thức: Biên lợi nhuận = Giá bán lẻ trên mỗi đơn vị – Chi phí biến đổi trên mỗi đơn vị.
- Số lượng hòa vốn:
- Công thức: Số lượng hòa vốn = Tổng chi phí cố định / (Giá bán lẻ trên mỗi đơn vị – Chi phí biến đổi trên mỗi đơn vị).
Ví dụ minh họa
- Ví dụ 1: Tính tổng chi phí biến đổi.
- Một công ty sản xuất 50 đơn vị sản phẩm, chi phí biến đổi trên mỗi đơn vị là 100 USD.
- Tổng chi phí biến đổi = 100 USD x 50 = 5.000 USD.
- Ví dụ 2: Tính chi phí biến đổi trung bình.
- Tổng chi phí biến đổi để sản xuất 80 chiếc áo là 400 USD.
- Chi phí biến đổi trung bình = 400 USD / 80 = 5 USD/chiếc áo.
- Ví dụ 3: Tính biên lợi nhuận.
- Một công ty bán áo phông với giá 20 USD/chiếc, chi phí biến đổi là 12 USD/chiếc.
- Biên lợi nhuận = 20 USD – 12 USD = 8 USD/chiếc áo.
- Ví dụ 4: Tính số lượng hòa vốn.
- Công ty bán áo phông có tổng chi phí cố định hàng tháng là 1.200 USD, giá bán 20 USD/chiếc, chi phí biến đổi 12 USD/chiếc.
- Số lượng hòa vốn = 1.200 USD / (20 USD – 12 USD) = 150 chiếc áo.
Cách tối ưu chi phí biến đổi dành cho doanh nghiệp
Giải pháp
- Tiết kiệm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp:
- Tìm nhà cung cấp mới hoặc thương lượng giá tốt hơn.
- Xây dựng mối quan hệ gắn kết với nhà cung cấp.
- Mua nguyên vật liệu với số lượng lớn.
- Hợp tác với các doanh nghiệp khác để mua chung.
- Xem xét hợp tác liên doanh với nhà cung ứng.
- Giảm chi phí lao động trực tiếp:
- Thay thế công nhân toàn thời gian bằng lao động thời vụ khi cần.
- Đào tạo nhân viên để nâng cao hiệu quả.
- Giảm hoa hồng khi có thể.
- Xây dựng chính sách thưởng hấp dẫn.
- Cắt giảm chi phí phân phối:
- Tìm dịch vụ vận chuyển thay thế với giá ưu đãi.
- Giảm thiểu chi phí bao bì.
- Sử dụng dịch vụ vận chuyển trực tuyến.
- Chuyển sang sử dụng dịch vụ hoàn tất đơn hàng.
- Các giải pháp khác:
- Lên kế hoạch và phân chia biến phí, định phí cụ thể.
- Kiểm soát việc sử dụng tài sản, tránh lãng phí.
- Thu thập thông tin về chi phí biến đổi thực tế và lập định mức.
- Phân tích biến động giá cả trên thị trường định kỳ.
- Phân tích quy trình tạo giá trị gia tăng để nắm bắt hiệu quả của mỗi chi phí.
- Lập dự toán chi phí biến đổi để dễ kiểm soát trong ngắn hạn.
- Đề ra các biện pháp tiết kiệm chi phí biến đổi.
- Ứng dụng AI: Đọc file XML, nhập dữ liệu hóa đơn tự động.
Công cụ quản lý tài chính và tối ưu chi phí biến đổi
Phần mềm kế toán và quản lý tài chính: Bizzi, QuickBooks, Xero, MISA, Odoo
- Giúp theo dõi chi phí biến đổi theo thời gian thực, phân tích xu hướng chi phí và hỗ trợ lập ngân sách
Hệ thống ERP (Enterprise Resource Planning): SAP, Oracle, Odoo
- Tích hợp dữ liệu kế toán, tài chính, quản lý kho và sản xuất giúp theo dõi chi phí biến đổi chính xác hơn.
- Hỗ trợ lập kế hoạch và dự báo chi phí theo sản lượng sản xuất thực tế.
Phần mềm quản lý kho (Inventory Management Software): Zoho Inventory, Netsuite, KiotViet
- Giúp tối ưu chi phí nguyên vật liệu (một loại chi phí biến đổi chính), giảm hao hụt và đảm bảo không tồn kho dư thừa.
Bizzi giúp doanh nghiệp quản lý chi phí biến đổi như thế nào?
Bizzi được xây dựng dựa trên phân tích chuyên sâu và đáp ứng mọi nhu cầu quản lý chi phí và kiểm soát ngân sách của doanh nghiệp theo cách đơn giản nhất.
Gửi yêu cầu công tác/tạm ứng nhanh gọn
- Tự động tính định mức công tác
- Lên kế hoạch rõ ràng các khoản dự chi
- Dễ dàng yêu cầu các khoản tạm ứng
Đơn giản hóa quy trình thu thập hóa đơn – tạo lập chi phí
- Rút gọn thời gian nhận và kiểm tra hóa đơn điện tử – khởi tạo chi phí chỉ trong 2 chạm
- Chủ động báo cáo chi phí hàng loạt giúp tinh gọn quy trình
- Tự động điều hướng luồng duyệt theo đơn vị, quy chế, phân quyền đã thiết lập
Phê duyệt chứng từ thuận tiện và minh bạch
- Phê duyệt mọi lúc, mọi nơi đa nền tảng
- Thông báo nhắc duyệt để công việc không bị trì trệ
- Nắm bắt rõ tình trạng tuân thủ quy chế và ngân sách trước khi ra quyết định
- Ghi nhận lịch sử phê duyệt/từ chối với lý do xác đáng
Kiểm soát chi phí chặt chẽ theo chính sách, ngân sách
- Hóa đơn và chứng từ đầy đủ, hợp lệ
- Lập ngân sách theo phòng ban, dự án và danh mục chi tiêu
- Cảnh báo khi chi phí, đề nghị thanh toán không/có vượt ngân sách
- Hiển thị báo cáo nhanh thông tin chi tiết, cập nhật về dự chi – thực chi tập trung
- Dashboard quản lý chi phí trực quan, đa chiều theo thời gian thực trên nhiều nền tảng
Ưu điểm của Bizzi – Giải pháp quản lý chi phí tối ưu cho doanh nghiệp
- Dễ sử dụng: Bizzi được thiết kế với giao diện trực quan và thân thiện với người dùng, giúp dễ dàng ghi nhận, theo dõi và quản lý chi phí.
- Tính năng mạnh mẽ: Bizzi cung cấp đầy đủ tính năng cho việc quản lý chi phí, từ ghi nhận hóa đơn, phân loại chi phí đến tạo và phê duyệt chi phí online.
- Tiết kiệm chi phí: So với giải pháp khác, Bizzi có mức giá hợp lý, phù hợp với nhiều loại hình doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
- Hỗ trợ tốt: Bizzi có đội ngũ hỗ trợ khách hàng thân thiện và nhiệt tình, luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của bạn.
Trên đây là bài viết cung cấp thông tin chi tiết về chi phí biến đổi là gì cũng như cách tính chi phí biến đổi chính xác. Khi quản lý chi phí biến đổi hiệu quả và tối ưu, doanh nghiệp có thể giảm giá thành sản phẩm, tối ưu dòng tiền, tránh chi phí không cần thiết. Từ đó tạo cơ sở để gia tăng lợi nhuận, nâng cao khả năng cạnh tranh và linh hoạt điều chỉnh sản xuất theo thị trường.
Trong kỷ nguyên công nghệ phát triển vượt bậc, hiểu rõ chi phí biến đổi là gì và ứng dụng công cụ vào việc quản lý sẽ góp phần gia tăng hiệu quả, tối ưu nguồn lực cho doanh nghiệp. Với Bizzi Expense – Quản lý chi phí doanh nghiệp toàn diện, mọi thao tác nghiệp vụ – thu chi sẽ đều được số hóa, tự động hóa một cách thông minh.
Liên hệ ngay với Bizzi để trải nghiệm giải pháp chuyên biệt dành riêng cho doanh nghiệp của bạn!
- Link đăng ký dùng thử sản phẩm của Bizzi: https://bizzi.vn/dang-ky-dung-thu/
- Đặt lịch demo: https://bizzi.vn/dat-lich-demo/
Đọc thêm: