Trong những năm gần đây, ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) đã trở thành một trong những ưu tiên chiến lược của doanh nghiệp toàn cầu, trong đó Việt Nam không phải là ngoại lệ. Tuy nhiên, tại phần lớn các doanh nghiệp, yếu tố xã hội trong ESG vẫn chưa được đánh giá đúng mức. Các cuộc thảo luận thường tập trung vào môi trường và quản trị, trong khi yếu tố xã hội – liên quan đến con người, cộng đồng và lực lượng lao động – lại chưa được tích hợp một cách bài bản vào chiến lược tài chính.
Khoảng trống này không chỉ đặt ra thách thức, mà còn mở ra cơ hội cho các CFO tại Việt Nam tiên phong trong việc kết nối hiệu suất xã hội với hiệu quả tài chính và phát triển bền vững.
Bức tranh tổng thể: Khi “S” trong ESG trở thành đòn bẩy chiến lược cho CFO
Trong bối cảnh doanh nghiệp toàn cầu ngày càng bị đo lường không chỉ bởi lợi nhuận mà còn bởi tác động với xã hội và môi trường, yếu tố “Xã hội” (Social) trong ESG đang nổi lên như một ưu tiên chiến lược – đặc biệt với vai trò của Giám đốc Tài chính (CFO).
Hội đồng Doanh nghiệp Thế giới vì Phát triển Bền vững (WBCSD) cùng Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) đã phát hành bản dịch tiếng Việt của tài liệu hướng dẫn “Advancing the ‘S’ in ESG”. Đây không chỉ là một tài liệu hướng dẫn quan trọng nhằm hỗ trợ các CFO Việt Nam hiểu và tích hợp các yếu tố xã hội vào chiến lược tài chính và hoạt động kinh doanh của họ.
Tại sao yếu tố “Xã hội” trong ESG là một ưu tiên chiến lược cho CFO Việt Nam?
Bối cảnh kinh doanh toàn cầu đang chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình “chủ nghĩa tư bản vì các bên liên quan”. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp không chỉ còn tập trung vào lợi nhuận của cổ đông mà còn phải xem xét đến lợi ích của nhân viên, cộng đồng và môi trường. Như Larry Fink, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của BlackRock, đã nhấn mạnh, các công ty ngày nay cần có mục đích xã hội để phát triển bền vững.
Sự kỳ vọng ngày càng cao từ nhà đầu tư và người tiêu dùng về tác động xã hội của doanh nghiệp đang định hình lại toàn bộ cục diện kinh doanh.
Thêm vào đó, hệ thống pháp lý quốc tế đang ngày càng chú trọng đến các quy định liên quan đến ESG, điển hình như Chỉ thị về Thẩm định Tính bền vững của Doanh nghiệp (CSDDD) của Liên minh Châu Âu. Những quy định này đang tạo ra hiệu ứng lan tỏa, tác động đến các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam. Bản thân Việt Nam cũng đã thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với phát triển bền vững và đang từng bước xây dựng các quy định liên quan đến ESG.
Điều quan trọng mà các CFO cần nhận thức rõ là các vấn đề xã hội không còn là yếu tố tách biệt với kết quả tài chính. Chúng đang ngày càng được công nhận là động lực chính tạo ra giá trị dài hạn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự bất bình đẳng có thể làm suy yếu hiệu suất kinh doanh, trong khi các công ty dẫn đầu về quyền con người và điều kiện làm việc tốt thường có doanh thu và khả năng tạo việc làm vượt trội.
Sự thay đổi này không chỉ là vấn đề đạo đức mà còn là sự thay đổi căn bản trong kỳ vọng về cách doanh nghiệp vận hành, với những tác động trực tiếp đến hiệu quả tài chính.
Việc các bên liên quan ngày càng quan tâm đến yếu tố xã hội đồng nghĩa với việc các công ty bỏ qua khía cạnh này có nguy cơ đánh mất niềm tin của nhà đầu tư, đối mặt với sự phản đối của người tiêu dùng và gặp khó khăn trong việc thu hút nhân tài, tất cả đều ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận.
Sự phát triển của các quy định toàn cầu cũng mang đến cả thách thức và cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các ngành xuất khẩu. Mặc dù việc tuân thủ các quy định mới có thể đòi hỏi đầu tư ban đầu, nhưng việc chủ động áp dụng sớm có thể mang lại lợi thế cạnh tranh bằng cách đáp ứng nhu cầu của khách hàng quốc tế và đảm bảo khả năng tiếp cận thị trường.
Tại Việt Nam, xu hướng này càng trở nên cấp thiết dưới tác động của:
- Áp lực từ chuỗi cung ứng toàn cầu: Các nhà xuất khẩu Việt Nam đang đối mặt với yêu cầu khắt khe hơn về đạo đức lao động, quyền con người, và bình đẳng giới – nhất là từ EU và các đối tác quốc tế.
- Cam kết quốc gia về phát triển bền vững: Việt Nam đã bắt đầu ban hành các chính sách ESG nội địa. CFO không thể đứng ngoài cuộc.
- Tác động trực tiếp đến hiệu quả tài chính: Những công ty đầu tư vào quyền con người và điều kiện lao động thường ghi nhận kết quả kinh doanh vượt trội. Ngược lại, bỏ qua yếu tố xã hội có thể dẫn tới mất niềm tin nhà đầu tư, khó thu hút nhân tài, và rủi ro hoạt động tăng cao.
Hiệu suất xã hội không còn là một khoản chi phí hay hoạt động từ thiện – mà là một khoản đầu tư tạo ra lợi nhuận, thông qua:
✅ Nâng cao năng suất và tinh thần làm việc
✅ Giảm rủi ro pháp lý và truyền thông
✅ Tăng khả năng tiếp cận thị trường xuất khẩu
✅ Củng cố thương hiệu nhà tuyển dụng và nhà cung ứng đáng tin cậy
“Đẩy mạnh yếu tố ‘Xã hội’ trong ESG”: Cẩm nang cho CFO Việt Nam
Tài liệu “Advancing the ‘S’ in ESG”) là công cụ thiết thực giúp các CFO chuyển đổi tư duy từ “báo cáo xã hội” sang “quản trị hiệu suất xã hội gắn với tài chính”.
Tài liệu này được thiết kế để giúp các nhà lãnh đạo doanh nghiệp hiểu rõ, định hướng và lên kế hoạch cho các tác động liên quan đến xã hội và tự nhiên trong toàn bộ hoạt động của họ.
Một số điểm chiến lược đáng chú ý:
Ba câu hỏi chiến lược dành cho CFO
- Cái gì cần đo lường? – Tác động đến người lao động, cộng đồng, người tiêu dùng.
- Ai là trọng tâm? – 4 nhóm bên liên quan chính: lực lượng lao động nội bộ, người lao động trong chuỗi cung ứng, cộng đồng bị ảnh hưởng và khách hàng cuối cùng.
- Làm thế nào để tích hợp? – Kết nối dữ liệu xã hội với các chỉ tiêu tài chính, trong khung báo cáo tích hợp.
Khung đánh giá hiệu suất xã hội – Hai trụ cột
- Đánh giá hành vi xã hội: Tập trung vào hành động của hội đồng quản trị và lãnh đạo cấp cao trong việc hiện thực hóa các cam kết vào văn hóa doanh nghiệp, chất lượng của việc xác định và đánh giá rủi ro, và việc thúc đẩy sự thay đổi hành vi bền vững.
- Đánh giá kết quả xã hội: Nhấn mạnh việc thiết lập các mục tiêu và KPI mạnh mẽ và đáng tin cậy, tập trung vào các số liệu liên quan đến bất bình đẳng tại nơi làm việc, và sử dụng dữ liệu về tình cảm hoặc “tiếng nói” để hiểu rõ hơn về trải nghiệm của các bên liên quan.
CFO: Người kiến tạo giá trị bền vững thông qua hiệu suất xã hội
Vai trò của CFO đang có sự chuyển đổi mạnh mẽ, từ một người chỉ tập trung vào các con số tài chính sang một “kiến trúc sư giá trị” toàn diện, chú trọng đến việc tạo ra giá trị dài hạn, bao gồm cả các yếu tố ESG. Các CFO ngày nay được kỳ vọng sẽ xây dựng một câu chuyện giá trị tích hợp các yếu tố ESG và phác thảo một kế hoạch kinh doanh kết hợp giá trị tài chính và phi tài chính. Họ cũng chịu trách nhiệm quản lý quan hệ với nhà đầu tư và giải quyết các áp lực liên quan đến hiệu suất ESG.
Hiệu suất xã hội mạnh mẽ có thể mang lại nhiều lợi ích tài chính cụ thể:
- Chi phí vốn thấp hơn: Các nhà đầu tư ngày càng ưu tiên các công ty có cam kết mạnh mẽ về xã hội, dẫn đến chi phí vốn vay và huy động vốn thấp hơn.
- Khả năng tiếp cận thị trường tốt hơn: Các thị trường quốc tế ngày càng khắt khe hơn về các tiêu chuẩn xã hội, việc đáp ứng các tiêu chuẩn này giúp doanh nghiệp duy trì và mở rộng thị trường.
- Khả năng phục hồi cao hơn: Các công ty chú trọng đến phúc lợi nhân viên và quan hệ cộng đồng tốt thường có khả năng vượt qua các khủng hoảng và gián đoạn tốt hơn.
- Hiệu quả hoạt động được cải thiện: Các hoạt động lao động được cải thiện và sự tham gia tích cực của các bên liên quan có thể dẫn đến năng suất cao hơn và giảm chi phí hoạt động.
- Giá trị và uy tín thương hiệu được nâng cao: Hiệu suất xã hội tích cực giúp xây dựng hình ảnh thương hiệu mạnh mẽ, thu hút khách hàng và nhà đầu tư.
- Khả năng tiếp cận vốn và tài chính xanh: Các nhà tài chính ngày càng ưu tiên các dự án và công ty có tác động xã hội tích cực, mở ra các cơ hội tài chính xanh.
Ngược lại, việc quản lý hiệu suất xã hội một cách thụ động có thể dẫn đến các rủi ro như tổn hại uy tín, gián đoạn chuỗi cung ứng và mất thị phần. Việc chủ động tập trung vào đổi mới xã hội có thể tạo ra các cơ hội kinh doanh mới và thúc đẩy tăng trưởng toàn diện. Sự tham gia tích cực của các bên liên quan đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng khả năng phục hồi kinh doanh dài hạn, và việc tích hợp thẩm định về nhân quyền và môi trường sẽ củng cố lòng tin với các bên liên quan.
Sự thay đổi vai trò của CFO để bao gồm lãnh đạo ESG đòi hỏi các kỹ năng và quan điểm mới, vượt ra ngoài chuyên môn tài chính truyền thống. Các CFO cần trở nên thành thạo trong việc hiểu và truyền đạt giá trị của các yếu tố phi tài chính như hiệu suất xã hội cho các nhà đầu tư và các bên liên quan khác.
Bối cảnh Việt Nam: Vượt qua thách thức, nắm bắt cơ hội
Mức độ nhận thức và áp dụng ESG ở các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay vẫn còn khác biệt. Có một khoảng cách đáng kể giữa mục tiêu và hành động trong việc thực hiện ESG, với các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FIE) thường đi đầu trong lĩnh vực này.
Việc triển khai yếu tố “Xã hội” ở Việt Nam đối mặt với một số thách thức cụ thể:
- Thiếu nhận thức và hiểu biết: Về các nguyên tắc và quy định ESG.
- Thiếu nguồn lực và chuyên môn: Trong việc thực hiện và báo cáo ESG.
- Khung pháp lý và quy định chưa hoàn thiện: Về ESG và tài chính xanh.
- Khó khăn trong tiếp cận vốn xanh: Cho các sáng kiến ESG.
- Thiếu khung báo cáo tiêu chuẩn: Và sự không nhất quán trong các thông lệ báo cáo.
- Nguy cơ “tẩy xanh”: Nếu ESG chỉ được thực hiện một cách hình thức.
Tuy nhiên, Việt Nam cũng có những cơ hội lớn để thúc đẩy yếu tố “Xã hội” trong ESG:
- Sự tập trung ngày càng tăng của Chính phủ: Vào phát triển bền vững và cam kết đạt mức phát thải ròng bằng không.
- Áp lực từ thị trường quốc tế và nhà đầu tư: Về việc tuân thủ các tiêu chuẩn ESG.
- Tiềm năng đạt được lợi thế cạnh tranh: Bằng cách tiên phong trong lĩnh vực ESG.
- Sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế: Như WBCSD và UNDP.
- Sự chú trọng vào nâng cao kỹ năng và đào tạo về ESG.
Việc nâng cao nhận thức và hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) trong việc tích hợp hiệu quả ESG, đặc biệt là yếu tố xã hội, là rất quan trọng để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững quốc gia và nâng cao khả năng cạnh tranh tổng thể của nền kinh tế. Bối cảnh pháp lý đang phát triển, dù hiện tại còn nhiều thách thức, nhưng cho thấy cam kết ngày càng tăng của chính phủ đối với phát triển bền vững, hứa hẹn một môi trường thuận lợi hơn cho việc áp dụng ESG trong tương lai.
Dẫn đầu bằng hành động: Các bước đi cho CFO Việt Nam
Để thúc đẩy yếu tố “Xã hội” trong ESG, các CFO Việt Nam nên thực hiện các bước sau:
- Nghiên cứu kỹ tài liệu “Advancing the ‘S’ in ESG”: Sử dụng tài liệu này làm nền tảng để hiểu và thực hiện việc tích hợp hiệu suất xã hội.
- Ưu tiên các vấn đề xã hội trọng yếu: Tiến hành đánh giá mức độ quan trọng của các vấn đề xã hội liên quan đến hoạt động kinh doanh và các bên liên quan.
- Phát triển các mục tiêu và KPI rõ ràng: Thiết lập các chỉ số hiệu suất có thể đo lường được để theo dõi tiến độ.
- Tích hợp hiệu suất xã hội vào quản lý rủi ro: Nhận diện và quản lý các rủi ro xã hội có thể ảnh hưởng đến tài chính.
- Nâng cao thu thập và báo cáo dữ liệu: Đầu tư vào hệ thống để thu thập dữ liệu đáng tin cậy về các chỉ số xã hội.
- Thúc đẩy hợp tác liên phòng ban: Phối hợp với các bộ phận khác để tích hợp các yếu tố xã hội vào toàn bộ tổ chức.
- Chủ động tương tác với các bên liên quan: Thiết lập cơ chế đối thoại và phản hồi thường xuyên.
- Tìm kiếm cơ hội tài chính xanh và xã hội: Khám phá các nguồn tài trợ bền vững.
- Đầu tư vào đào tạo và xây dựng năng lực: Nâng cao hiểu biết về ESG cho đội ngũ tài chính và các nhân sự liên quan.
- Dẫn đầu bằng hành động và ủng hộ chính sách: Tiên phong trong việc thúc đẩy yếu tố “Xã hội” và tham gia vào các nỗ lực xây dựng chính sách hỗ trợ.
Nếu trước đây ESG là sân chơi của bộ phận CSR hay phát triển bền vững, thì ngày nay, chính CFO là người gánh vác trọng trách đưa hiệu suất xã hội vào trung tâm chiến lược tài chính. Việc này không chỉ giúp doanh nghiệp phát triển bền vững hơn, mà còn tăng tính sẵn sàng trước các yêu cầu từ thị trường, nhà đầu tư và chuỗi cung ứng toàn cầu.
📌 Tài liệu “Đẩy mạnh yếu tố xã hội trong ESG” là một kim chỉ nam chiến lược, không thể thiếu với các CFO đang muốn đón đầu xu hướng này.
👉 Bạn có thể tải bản dịch tiếng Việt của tài liệu tại đây:
Theo dõi Bizzi để nhanh chóng nhận thông tin mới nhất:
