Mô hình chuỗi cung ứng là gì: Giải pháp tối ưu hoá vận hành và chi phí doanh nghiệp

Mô hình chuỗi cung ứng là khung lý thuyết mô tả cách các tổ chức phối hợp hoạt động, thông tin và tài nguyên để biến nguyên vật liệu thành sản phẩm hoàn chỉnh và đưa đến tay khách hàng cuối cùng. Một mô hình chuỗi cung ứng hiệu quả không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí vận hành doanh nghiệp mà còn là nền tảng để kiểm soát các khoản chi tiêu phức tạp phát sinh trong toàn bộ chuỗi giá trị, từ đó đồng bộ hóa dòng chảy công việc và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Trong bài viết này, hãy cùng Bizzi tìm hiểu sâu hơn về bản chất, các loại mô hình chuỗi cung ứng phổ biến và cách công nghệ, đặc biệt là các giải pháp quản lý chi phí, đang tái định hình phương thức quản trị này.

Chuỗi cung ứng và mô hình chuỗi cung ứng khác nhau như thế nào?

Để xây dựng một chiến lược hiệu quả, trước hết cần phân biệt rõ hai khái niệm cốt lõi: Chuỗi cung ứng (Supply Chain) và Mô hình chuỗi cung ứng (Supply Chain Model).

Chuỗi cung ứng (Supply Chain) là gì?

Chuỗi cung ứng là một mạng lưới thực tế bao gồm các tổ chức, con người, hoạt động, thông tin và tài nguyên liên quan trực tiếp đến việc di chuyển một sản phẩm hoặc dịch vụ từ nhà cung cấp đến khách hàng. Nó bao gồm mọi thứ từ khâu tìm nguồn cung ứng nguyên liệu thô, sản xuất, lưu kho, vận chuyển, cho đến khi sản phẩm được giao tới người tiêu dùng cuối cùng.

Mô hình chuỗi cung ứng (Supply Chain Model) là gì?

Mô hình chuỗi cung ứng là một khung quản trị chiến lược mà doanh nghiệp sử dụng để thiết kế, vận hành và tối ưu hóa chuỗi cung ứng của mình. Nó không phải là chuỗi cung ứng vật lý, mà là “bản thiết kế” quyết định cách thức các thành phần trong chuỗi tương tác với nhau để đạt được các mục tiêu kinh doanh cụ thể như giảm chi phí, tăng tốc độ phản ứng hay tối đa hóa sự linh hoạt.

Bảng so sánh dưới đây sẽ làm rõ sự khác biệt:

Tầm quan trọng của việc xây dựng mô hình chuỗi cung ứng hiệu quả

Việc lựa chọn và xây dựng một mô hình chuỗi cung ứng phù hợp không chỉ là một quyết định vận hành mà còn là một lợi thế chiến lược. Một mô hình được thiết kế tốt sẽ tác động trực tiếp đến các chỉ số hiệu suất kinh doanh (KPIs) cốt lõi, đặc biệt là về mặt tài chính và chi phí:

• Tối ưu hóa chi phí và dòng tiền: Giảm lượng hàng tồn kho dư thừa từ 30% đến 70%, qua đó giảm chi phí lưu kho và bảo quản, đồng thời kiểm soát hiệu quả các loại chi phí ẩn trong chuỗi cung ứng như chi phí xử lý sai sót hay chậm trễ thanh toán. Một mô hình chuỗi cung ứng hiệu quả còn giúp giảm chu kỳ tiền mặt, một phần quan trọng đến từ việc tự động hóa quy trình thanh toán để đảm bảo các khoản phải trả được xử lý đúng hạn, duy trì mối quan hệ tốt với nhà cung cấp.
• Nâng cao sự hài lòng của khách hàng: Cải thiện tỷ lệ giao hàng đúng hạn, đủ số lượng (On-Time In-Full – OTIF) lên đến 15%, đảm bảo sản phẩm luôn có sẵn khi khách hàng cần.
• Tăng cường năng lực cạnh tranh: Rút ngắn thời gian thực hiện đơn hàng (lead time) từ 10 ngày xuống còn 7 ngày, giúp doanh nghiệp phản ứng nhanh hơn với biến động thị trường và vượt qua đối thủ.
• Cải thiện hiệu suất tồn kho: Tăng vòng quay hàng tồn kho (inventory turns) từ 3-4 vòng/năm lên 8-10 vòng/năm, cho thấy vốn được sử dụng hiệu quả hơn.
• Tăng cường hợp tác và minh bạch: Một mô hình chuỗi cung ứng rõ ràng giúp cải thiện mối quan hệ và đồng bộ hóa thông tin giữa các đối tác, từ nhà cung cấp đến nhà phân phối.

Các thành phần và giai đoạn chính trong mô hình chuỗi cung ứng

Một mô hình chuỗi cung ứng toàn diện bao gồm nhiều thành phần và được cấu trúc theo các giai đoạn logic để đảm bảo dòng chảy thông suốt.

Các thành phần chính

• Đối tác: Bao gồm nhà cung cấp nguyên vật liệu, nhà sản xuất, nhà phân phối, đại lý bán lẻ và khách hàng cuối cùng.
• Dịch vụ hỗ trợ: Gồm các nhà cung cấp dịch vụ hậu cần (logistics và vận tải, kho bãi, đóng gói) và dịch vụ tài chính (thanh toán, tín dụng, bảo hiểm).
• Hoạt động cốt lõi: Bao gồm quản lý mua hàng, quản lý tồn kho, sản xuất, vận hành kho bãi và dịch vụ khách hàng.

Các giai đoạn cơ bản theo mô hình tham chiếu SCOR

Mô hình SCOR (Supply Chain Operations Reference) là một khung tham chiếu chuẩn quốc tế, phân chia mô hình chuỗi cung ứng thành các quy trình quản lý chính. Phiên bản cập nhật đã bổ sung giai đoạn “Return” để phản ánh tính tuần hoàn của kinh tế hiện đại.

• Kế hoạch (Plan): Giai đoạn hoạch định chiến lược tổng thể, bao gồm dự báo nhu cầu, quản lý tồn kho, định giá và lập kế hoạch sản xuất.
• Nguồn cung (Source): Tập trung vào việc tìm kiếm, lựa chọn, đàm phán và quản lý mối quan hệ với các nhà cung cấp. Giai đoạn này phát sinh nhiều chi phí cần được kiểm soát chặt chẽ.
• Sản xuất (Make): Giai đoạn chuyển đổi nguyên vật liệu thô thành thành phẩm, bao gồm lập lịch sản xuất, quản lý chất lượng và hiệu suất nhà máy.
• Vận chuyển (Deliver): Quản lý quá trình từ khi nhận đơn hàng đến khi giao sản phẩm cho khách hàng, bao gồm quản lý đơn hàng, kho bãi, vận chuyển và logistics.
• Thu hồi (Return): Quản lý dòng sản phẩm trả về, bao gồm xử lý hàng lỗi, tái chế, sửa chữa hoặc thanh lý. Giai đoạn này ngày càng quan trọng trong việc xây dựng chuỗi cung ứng bền vững.

10 mô hình chuỗi cung ứng phổ biến và khi nào nên áp dụng

Việc lựa chọn mô hình chuỗi cung ứng phụ thuộc vào đặc thù ngành hàng, nhu cầu thị trường và mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp. Dưới đây là 10 mô hình phổ biến nhất:

Ứng dụng công nghệ để xây dựng mô hình chuỗi cung ứng hiệu quả

Công nghệ là đòn bẩy không thể thiếu để triển khai và tối ưu hóa các mô hình chuỗi cung ứng trong kỷ nguyên số. Việc ứng dụng công nghệ giúp doanh nghiệp tăng tốc độ, giảm chi phí, nâng cao tính minh bạch và sự linh hoạt.

Đặc điểm của một mô hình chuỗi cung ứng hiệu quả

Một mô hình chuỗi cung ứng được xem là hiệu quả khi nó đáp ứng các tiêu chí sau:

• Đồng bộ: Phải align hoàn toàn với chiến lược và mục tiêu kinh doanh tổng thể.
• Hướng đến khách hàng: Lấy nhu cầu và trải nghiệm của khách hàng làm trung tâm.
• Linh hoạt: Có khả năng thích ứng nhanh chóng với các biến động của thị trường.
• Minh bạch: Dữ liệu được chia sẻ thông suốt giữa các đối tác trong chuỗi.

Vai trò của Công nghiệp 4.0

Cách mạng Công nghiệp 4.0 là động lực chính thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong chuỗi cung ứng, định hình lại các mô hình chuỗi cung ứng thông qua các công nghệ đột phá như Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), và tự động hóa quy trình tài chính. Các công nghệ này cho phép xây dựng các “chuỗi cung ứng thông minh” có khả năng tự dự báo, tự tối ưu và tự điều chỉnh theo thời gian thực.

ERP và SCM: Bộ đôi quản trị không thể tách rời

ERP (Enterprise Resource Planning) là hệ thống xương sống tích hợp mọi quy trình kinh doanh, trong khi module Quản lý Chuỗi Cung ứng (SCM) trong ERP tập trung chuyên sâu vào việc giám sát và điều phối dòng chảy hàng hóa, thông tin từ đầu đến cuối. Mục tiêu của bộ đôi này là đồng bộ hóa dữ liệu và tự động hóa các quy trình logistics, tồn kho, mua hàng và thực hiện đơn hàng.

Bizzi giải quyết các điểm nghẽn tài chính trong mô hình chuỗi cung ứng

Mặc dù không phải là một hệ thống SCM toàn diện, Bizzi.vn là nền tảng tự động hóa tài chính đóng vai trò là một mảnh ghép quan trọng, giúp giải quyết các điểm nghẽn về dòng tiền và chi phí – vốn là huyết mạch của mọi mô hình chuỗi cung ứng.

Bizzi tập trung giải quyết 3 bài toán tài chính cốt lõi:

1. Xử lý hóa đơn và thanh toán (Invoice Processing): Tự động hóa xử lý hóa đơn đầu vào bằng AI giúp giảm tới 80% thời gian xử lý thủ công, loại bỏ sai sót và đảm bảo thanh toán cho nhà cung cấp đúng hạn. Việc đối soát tự động 3 chiều (Hóa đơn – PO – GRN) giúp kiểm soát chi phí mua hàng chặt chẽ.
2. Kiểm soát chi tiêu (Expense Control): Nền tảng Bizzi Expense cho phép thiết lập và giám sát ngân sách theo thời gian thực, kiểm soát chặt chẽ các chi phí phát sinh trong quá trình vận hành chuỗi cung ứng (chi phí logistics và vận tải, kho bãi).
3. Quản lý công nợ và dòng tiền (Debt Management): Tự động hóa việc nhắc nợ và theo dõi công nợ phải thu giúp cải thiện dòng tiền, đảm bảo sự ổn định tài chính cho toàn bộ hệ thống.

Thông qua khả năng tích hợp với các hệ thống ERP hàng đầu (Oracle NetSuite, SAP, Microsoft Dynamics), Bizzi đồng bộ hóa dữ liệu tài chính với các quy trình SCM, cung cấp một bức tranh toàn diện và chính xác về chi phí vận hành, đóng vai trò là giải pháp bổ trợ mạnh mẽ để tối ưu hóa mô hình chuỗi cung ứng hiện có.

Kết luận

Mỗi mô hình chuỗi cung ứng đều có ưu và nhược điểm riêng, và không có một mô hình nào là hoàn hảo cho mọi doanh nghiệp. Chìa khóa thành công nằm ở việc lựa chọn mô hình phù hợp với đặc thù kinh doanh, kết hợp ứng dụng công nghệ một cách thông minh để tự động hóa quy trình, tối ưu hóa chi phí và đáp ứng vượt mong đợi của khách hàng.

Bizzi.vn, với vai trò là một nền tảng tự động hóa tài chính chuyên sâu, là một công cụ đắc lực giúp các doanh nghiệp kiểm soát chặt chẽ chi phí và cải thiện dòng tiền – những yếu tố nền tảng cho sự bền vững của bất kỳ mô hình chuỗi cung ứng nào.

Đọc thêm:

• Kế toán kho cần làm gì để quản lý hàng tồn kho hiệu quả
• Công cụ quản lý công nợ hiệu quả cho doanh nghiệp