Trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng, việc áp dụng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) đang trở thành một xu hướng tất yếu cho các doanh nghiệp trên toàn cầu. Đây là một bước đi quan trọng, giúp doanh nghiệp tiêu chuẩn hóa quy trình kế toán và báo cáo tài chính, tạo ra một ngôn ngữ kế toán chung để giao tiếp và so sánh hiệu quả trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang IFRS đòi hỏi sự chuẩn bị và cải tổ toàn diện, từ kiến thức, quy trình, đến hệ thống thông tin và nhân lực. Trong bài viết này, cùng Bizzi tìm hiểu về những gì doanh nghiệp cần chuẩn bị để thích ứng và chuyển đổi thành công sang Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS).
IFRS là gì?
IFRS, viết tắt của “International Financial Reporting Standards”, là tập hợp các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế được ban hành bởi International Accounting Standards Board (IASB). Mục tiêu của IFRS là tạo ra một ngôn ngữ kế toán chung toàn cầu, giúp các doanh nghiệp và cơ quan tài chính có thể hiểu và so sánh thông tin tài chính một cách dễ dàng và nhất quán.
Hiện tại, các chuẩn mực IFRS đã được chấp nhận và áp dụng tại 166 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong số này, có 144 quốc gia đã bắt buộc áp dụng IFRS trong việc lập báo cáo tài chính. Các quốc gia còn lại đang trong quá trình chuẩn bị và dự kiến áp dụng IFRS trong tương lai.
Việc IFRS được công nhận rộng rãi trên toàn cầu cho thấy sự thừa nhận về tính quốc tế và tầm quan trọng của chuẩn mực này trong việc cải thiện tính minh bạch và đáng tin cậy của thông tin tài chính trong cộng đồng kinh tế toàn cầu.
Tại sao doanh nghiệp cần chuẩn bị cho Chuẩn mực Kế toán Quốc tế IFRS?
Theo chuyên gia, doanh nghiệp trung bình sẽ cần từ 3-5 năm để đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu đủ kiến thức để có thể lập báo cáo tài chính theo Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS).
Chuẩn bị cho IFRS là một quá trình cần thiết và quan trọng đối với doanh nghiệp vì những lý do sau đây:
- Hội nhập toàn cầu: IFRS là chuẩn mực báo cáo tài chính được công nhận rộng rãi trên toàn cầu. Khi doanh nghiệp áp dụng IFRS, thông tin tài chính của họ sẽ trở nên dễ dàng để so sánh và hiểu, giúp họ hội nhập với cộng đồng kinh tế quốc tế, thu hút đầu tư và cơ hội mới.
- Cải thiện minh bạch và đáng tin cậy: IFRS đặt ra các yêu cầu nghiêm ngặt về báo cáo tài chính và kiểm soát. Việc tuân thủ IFRS giúp doanh nghiệp cải thiện tính minh bạch và đáng tin cậy của thông tin tài chính, tăng cường lòng tin từ phía các nhà đầu tư và người sử dụng thông tin tài chính khác.
- Nâng cao chất lượng quản lý: Chuẩn mực IFRS đòi hỏi sự hiểu biết sâu rộng về kế toán và tài chính. Việc chuẩn bị cho IFRS đòi hỏi doanh nghiệp phải tập trung đào tạo và nâng cao kiến thức của nguồn nhân lực, từ đó cải thiện chất lượng quản lý và quy trình kế toán.
- Định vị cạnh tranh: Áp dụng IFRS cho phép doanh nghiệp cạnh tranh một cách hiệu quả hơn trên thị trường quốc tế. Các nhà đầu tư và đối tác thương mại quốc tế đều có xu hướng tin tưởng vào các báo cáo tài chính được lập theo IFRS, giúp doanh nghiệp tạo dựng uy tín và định vị mạnh mẽ hơn trong cạnh tranh kinh doanh.
- Ứng phó với yêu cầu pháp lý: Trong nhiều quốc gia, việc áp dụng IFRS trở thành bắt buộc đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán. Việc chuẩn bị sẵn sàng cho IFRS giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu pháp lý và tránh rủi ro vi phạm.
Tóm lại, chuẩn bị cho IFRS là một quá trình tốn thời gian và công sức, nhưng nó mang lại nhiều lợi ích lớn cho doanh nghiệp, giúp họ tiến bộ và hội nhập mạnh mẽ vào kinh tế toàn cầu.
Lộ trình chuyển đổi VAS sang IFRS
Lộ trình áp dụng IFRS tại Việt Nam bắt đầu từ năm 2022 và chính thức áp dụng vào năm 2025, đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp.
Vào ngày 16/03/2020, Bộ Tài chính đã thông qua “Đề án áp dụng các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế IFRS tại Việt Nam”, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực Kế toán – Tài chính. Đề án này đã đề ra một lộ trình gồm ba giai đoạn chuyển đổi VAS sang IFRS như sau:
3.1. Giai đoạn 1: Thời gian chuẩn bị từ năm 2020 đến 2021
Ở giai đoạn này, Bộ Tài chính sẽ tập trung vào việc chuẩn bị tài liệu, xây dựng cơ chế tài chính và quy trình, hướng dẫn doanh nghiệp và đào tạo nhân lực, tạo điều kiện cho việc chuyển đổi sang giai đoạn 2. Giai đoạn này là cơ hội vàng để các doanh nghiệp chuẩn bị và sẵn sàng để chuyển sang IFRS.
3.2. Giai đoạn 2: Thời gian áp dụng tự nguyện từ năm 2022 đến 2025
Các doanh nghiệp có nhu cầu và khả năng áp dụng chuẩn mực IFRS sẽ có thể tự nguyện đăng ký và được Bộ Tài chính cho phép áp dụng IFRS vào việc lập báo cáo tài chính. Nhóm đối tượng này bao gồm: công ty FDI có 100% vốn nước ngoài, các công ty mẹ có quy mô lớn, đã hoặc chưa niêm yết trên thị trường, hoặc đang thuộc tập đoàn kinh tế nhà nước hoặc được tài trợ bởi các tổ chức tài chính quốc tế.
3.3. Giai đoạn 3: Áp dụng bắt buộc từ năm 2025
Các đối tượng khuyến khích tự nguyện áp dụng IFRS và các ngân hàng thương mại sẽ bị yêu cầu phải tuân thủ chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế khi lập báo cáo tài chính. Các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ còn lại sẽ sử dụng chuẩn mực báo cáo tài chính Việt Nam (VFRS) với sự hướng dẫn từ IFRS, để đảm bảo tính phù hợp với các quy định quốc tế. Các doanh nghiệp khác sẽ lập báo cáo tài chính theo hướng dẫn của Bộ Tài chính.
Nhờ việc triển khai đề án này, ngành Kế toán – Tài chính tại Việt Nam sẽ dần hội nhập vào cộng đồng kinh tế quốc tế và đáp ứng được các yêu cầu chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế.
Doanh nghiệp cần lưu ý gì khi chuẩn bị áp dụng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế IFRS
Theo chia sẻ của ông Trịnh Đức Vinh – Phó Cục Trưởng Cục Quản lý, Giám sát Kế toán, Kiểm toán, Bộ Tài chính, việc đào tạo cán bộ của một doanh nghiệp thành thạo về Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) mất khoảng 3-5 năm. Đối với các doanh nghiệp nước ngoài có tiềm lực, thời gian này có thể chỉ là 3 năm, nhưng với doanh nghiệp Việt Nam, cần xem xét nhiều hơn về thời gian cần thiết.
4.1. Lợi ích của việc áp dụng IFRS
Việc áp dụng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) mang đến nhiều lợi ích đáng kể cho doanh nghiệp như sau:
- Cải thiện chất lượng báo cáo tài chính: Khi áp dụng IFRS, báo cáo tài chính của doanh nghiệp sẽ được nâng cao chất lượng với mức độ thông tin đầy đủ và phù hợp cao hơn so với các chuẩn mực kế toán hiện tại. Điều này giúp tăng tính minh bạch và đáng tin cậy của thông tin tài chính, từ đó xây dựng được uy tín và đáng tin cậy trên thị trường.
- Thuận lợi trong giao dịch quốc tế: Áp dụng IFRS giúp doanh nghiệp gặp nhiều thuận lợi hơn trong các giao dịch quốc tế. Đối tác nước ngoài dễ dàng đọc hiểu thông tin trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp, giúp tạo niềm tin và thu hút các cơ hội hợp tác và đầu tư từ các nhà đầu tư quốc tế.
- Giảm chi phí cho doanh nghiệp FDI: Các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam sẽ giảm bớt chi phí cho việc chuyển đổi báo cáo tài chính từ VAS sang IFRS để hợp nhất với công ty mẹ ở nước ngoài. Vì IFRS là chuẩn mực kế toán được công nhận toàn cầu, việc sử dụng cùng một chuẩn mực này giúp tiết kiệm chi phí và thời gian trong việc soát xét và xử lý thông tin tài chính.
- Nâng cao hiệu quả quản trị và kinh doanh: Sử dụng IFRS giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả quản trị và kinh doanh. Chuẩn mực này cung cấp các hướng dẫn rõ ràng và chi tiết về việc lập báo cáo tài chính và định giá các khoản tài sản, giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định chiến lược và tài chính một cách chính xác và dựa trên dữ liệu đáng tin cậy.
4.2. Những điều doanh nghiệp cần cân nhắc trước khi quyết định áp dụng IFRS
Trước khi quyết định áp dụng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS), doanh nghiệp cần cân nhắc các vấn đề sau:
4.2.1. Vấn đề chi phí và lợi ích
Việc chuyển đổi và vận hành hệ thống kế toán và lập báo cáo tài chính theo IFRS đòi hỏi đầu tư đáng kể về chi phí, thời gian và công sức. Do đó, doanh nghiệp cần ước tính các chi phí này và so sánh với lợi ích thu được trước khi quyết định áp dụng IFRS.
4.2.2 Thay đổi trọng yếu
Áp dụng IFRS sẽ dẫn đến một số thay đổi trọng yếu trong hoạt động kế toán và tài chính của doanh nghiệp. Điều này bao gồm chênh lệch giữa cơ sở tính thuế và kế toán, sự thay đổi trong các điều khoản của các hợp đồng kinh tế và nhu cầu cung cấp thông tin đầy đủ và chi tiết theo yêu cầu của IFRS.
-
Chênh lệch giữa cơ sở tính thuế và kế toán
Khi sử dụng IFRS, một số giao dịch được hạch toán và phản ánh trên báo cáo tài chính theo các phương pháp khác nhau so với phương pháp giá gốc. Điều này dẫn đến sự chênh lệch giữa số liệu hạch toán theo kế toán và cơ sở tính thuế của cơ quan thuế (theo giá gốc). Sự chênh lệch này có thể tạo ra khó khăn trong việc duy trì song song sổ sách kế toán hạch toán theo IFRS và sổ phụ kế toán để theo dõi cơ sở tính thuế cũng như theo dõi các khoản thuế hoãn lại phát sinh do chênh lệch giữa thuế và kế toán.
-
Thay đổi các điều khoản trong hợp đồng kinh tế
Áp dụng IFRS có thể yêu cầu thay đổi các điều khoản trong các hợp đồng kinh tế để phù hợp với các yêu cầu của chuẩn mực này. Điều này đòi hỏi bộ phận kế toán và bộ phận pháp chế cần phối hợp để hiểu rõ các quyền và nghĩa vụ pháp lý của hợp đồng và các quy định liên quan tại IFRS. Từ đó, xác định đúng và đầy đủ các quyền và nghĩa vụ tài chính phát sinh để làm cơ sở cho việc hạch toán kế toán.
-
Yêu cầu cung cấp thông tin đầy đủ và chi tiết
IFRS yêu cầu doanh nghiệp cung cấp thông tin đầy đủ và chi tiết hơn nhiều so với Chuẩn mực Kế toán Việt Nam. Do đó, bộ phận kế toán cần phối hợp chặt chẽ với các bộ phận khác trong doanh nghiệp để thu thập đầy đủ thông tin theo yêu cầu của IFRS. Ví dụ như, Chuẩn mực IFRS 15 về Doanh thu từ hợp đồng với khách hàng yêu cầu bộ phận kế toán am hiểu rõ các điều khoản về cung cấp hàng hóa và dịch vụ trong hợp đồng doanh thu. Điều này đòi hỏi phối hợp với các phòng ban liên quan để thu thập đầy đủ thông tin phục vụ cho việc hạch toán kế toán và có những sửa đổi cần thiết trong hợp đồng nếu cần thiết.
Trước khi quyết định áp dụng IFRS, doanh nghiệp nên thực hiện một nghiên cứu và đánh giá tổng thể về những thay đổi, ước tính các chi phí và lợi ích, và chuẩn bị sẵn sàng cho việc tuân thủ các yêu cầu và thay đổi trong việc áp dụng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế.
4.3. Những nội dung doanh nghiệp cần dần chuẩn bị
Khoảng cách thời gian và mức đầu tư để áp dụng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) sự khác nhau tùy thuộc vào quy mô hoạt động, ngành nghề kinh tế và giai đoạn phát triển của doanh nghiệp. Việc bảo đảm tính hiệu quả thay vì đầu tư dàn trải yêu cầu cân nhắc và đảm bảo mức đầu tư (chi phí, thời gian, nhân lực, vật lực) phù hợp với nhu cầu và khả năng của từng doanh nghiệp.
4.3.1. Chuyển đổi dữ liệu từ Chuẩn mực Kế toán Việt Nam sang Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) theo Chuẩn mực IFRS 1 – Lần đầu áp dụng IFRS
Để chuyển đổi dữ liệu từ Chuẩn mực Kế toán Việt Nam sang Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) theo Chuẩn mực IFRS 1 – Lần đầu áp dụng IFRS, doanh nghiệp cần xây dựng quy trình tuân thủ các hướng dẫn của chuẩn mực này. Đây là quy trình áp dụng cho các đơn vị lập báo cáo tài chính theo Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) lần đầu tiên. Doanh nghiệp Việt Nam sẽ sử dụng các hướng dẫn tại chuẩn mực này để chuyển đổi báo cáo tài chính lần đầu sang IFRS theo kế hoạch của Bộ Tài chính.
Việc chuyển đổi dữ liệu cần phải tuân theo quy trình từng bước và đòi hỏi thời gian đủ dài để chuẩn bị các nội dung liên quan. Do đó, doanh nghiệp nên tận dụng các chuyên gia về Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) để được tư vấn và hỗ trợ thực hiện nội dung này một cách chính xác và hiệu quả nhất. Việc thuê chuyên gia giúp bảo đảm doanh nghiệp thực hiện đúng và hiệu quả ngay từ bước đầu tiên trong quá trình chuyển đổi.
4.3.2. Cải thiện hiểu biết về Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) và tài chính cho các nhân sự liên quan
Để cải thiện hiểu biết về Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) và tài chính cho các nhân sự liên quan, doanh nghiệp cần thực hiện đào tạo không chỉ cho nhân viên bộ phận kế toán mà còn bao gồm cả Ban giám đốc và các cán bộ quản lý chủ chốt. Điều này đảm bảo họ có sự phối hợp tốt với bộ phận kế toán khi được yêu cầu cung cấp hoặc giải trình các thông tin và dữ liệu liên quan đến IFRS. Doanh nghiệp cần thúc đẩy nhân viên tham gia các khóa học về Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) và cách thức vận dụng nó trong thực tế.
Điều này giúp cung cấp cho họ kiến thức và kỹ năng cần thiết để áp dụng IFRS một cách hiệu quả trong công việc hàng ngày. Việc đào tạo đảm bảo các nhân sự liên quan đều có cùng một hiểu biết về IFRS, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng chuẩn mực này và đảm bảo tính thống nhất và chính xác trong việc xử lý thông tin tài chính. Từ việc tham gia khóa đào tạo, nhân viên có thể nắm vững nguyên tắc và quy định của IFRS, cũng như học cách áp dụng chúng vào tình huống thực tế của doanh nghiệp. Điều này sẽ giúp tăng cường hiệu quả làm việc, đảm bảo sự đồng thuận và đáng tin cậy trong thông tin tài chính, và làm tăng giá trị của doanh nghiệp trên thị trường quốc tế.
4.3.3. Cần tổ chức lại và nâng cấp hệ thống thông tin kế toán
Để chuyển đổi và lập Báo cáo tài chính (BCTC) theo Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS), doanh nghiệp cần tổ chức lại và nâng cấp hệ thống thông tin kế toán. Việc lập BCTC theo IFRS có nhiều khác biệt về ghi nhận, đo lường giá trị, trình bày và công bố thông tin so với các chuẩn mực hiện tại. Do đó, doanh nghiệp cần rà soát và thực hiện những thay đổi (nếu cần) đối với các nội dung sau đây của hệ thống thông tin kế toán để đảm bảo tính phù hợp và ổn định khi chính thức áp dụng IFRS:
- Xây dựng mới hệ thống tài khoản và quy trình lập BCTC phù hợp với Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS).
- Sắp xếp lại quy trình xử lý và tập hợp dữ liệu từ tất cả các bộ phận liên quan, cũng như xác định rõ trách nhiệm liên quan của các bộ phận đó trong việc phối hợp với bộ phận kế toán.
- Tổ chức lại bộ máy nhân sự kế toán-tài chính để đảm bảo các vị trí công việc phù hợp với yêu cầu mới.
- Nâng cấp phần mềm kế toán và quản trị doanh nghiệp (ERP) sao cho phù hợp với yêu cầu cao hơn của Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS).
- Nâng cấp cơ sở dữ liệu phục vụ cho việc đo lường và xác định giá trị các khoản mục trên BCTC theo hướng dẫn của Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS).
Tuy nhiên, để thực hiện những thay đổi trên, doanh nghiệp cần có trình tự ưu tiên và tối ưu hóa nguồn lực, không tiêu tốn nhiều hơn mức cần thiết. Do đó, doanh nghiệp nên có sự hỗ trợ và tư vấn từ những chuyên gia về Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) để đảm bảo tính hiệu quả và thành công trong quá trình chuyển đổi.
4.3.4. Điều chỉnh các điều khoản trong hợp đồng kinh tế với các đối tác
Để thích nghi với Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS), doanh nghiệp cần điều chỉnh các điều khoản trong hợp đồng kinh tế với các đối tác. IFRS có những yêu cầu khắt khe về việc xác định trách nhiệm chuyển giao hàng hóa hoặc hoàn thành dịch vụ. Do đó, doanh nghiệp cần rà soát lại các hợp đồng với nhà cung cấp và khách hàng và đối chiếu với các yêu cầu liên quan đến hợp đồng của IFRS để thực hiện các điều chỉnh phù hợp. Việc này nên được tư vấn bởi các chuyên gia về IFRS và luật sư để đảm bảo tính chính xác và phù hợp từ đầu.
4.3.5. Dự trù trước các ảnh hưởng tiêu cực (nếu có) đến các chỉ số tài chính
Trước khi chuyển đổi BCTC sang Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS), doanh nghiệp cần dự trù trước các ảnh hưởng tiêu cực (nếu có) đến các chỉ số tài chính và lập kế hoạch phản ứng phù hợp để đối phó với tình huống này. Ví dụ như:
- Tài sản bị suy giảm giá trị do bị đánh giá lại theo giá trị hợp lý: Do IFRS có yêu cầu khắt khe hơn về việc đánh giá lại tài sản, doanh nghiệp cần dự trù trước khả năng mất giá tài sản. Để phản ứng phù hợp, doanh nghiệp có thể xem xét điều chỉnh các chiến lược đầu tư, quản lý tài sản một cách hiệu quả hơn và đảm bảo có đủ dự trữ phục hồi giá trị tài sản nếu cần thiết.
- Chỉ số thanh toán không đảm bảo: Khi chuyển đổi sang IFRS, một số dòng tiền trong báo cáo tài chính có thể thay đổi, ảnh hưởng đến khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp cần xây dựng kế hoạch tài chính cẩn thận, đảm bảo có đủ vốn lưu động và dòng tiền để đáp ứng nhu cầu thanh toán trong tương lai.
- Doanh thu suy giảm khi ghi nhận theo chính sách kế toán mới: Các nguyên tắc ghi nhận doanh thu trong IFRS có thể khác so với các nguyên tắc trước đó. Doanh nghiệp cần đưa ra kế hoạch để tăng cường doanh số bán hàng, tìm kiếm các cơ hội mới để tăng doanh thu và điều chỉnh chiến lược kinh doanh để phản ứng linh hoạt với sự thay đổi này.
Tóm lại, việc dự trù và lập kế hoạch phản ứng phù hợp trước các ảnh hưởng tiêu cực trong quá trình chuyển đổi BCTC sang IFRS là rất quan trọng để đảm bảo sự ổn định và thành công trong việc thích nghi với chuẩn mực Kế toán Quốc tế. Doanh nghiệp cần cân nhắc và thực hiện các biện pháp phù hợp để giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh.
Trên đây là những thông tin về việc doanh nghiệp cần chuẩn bị gì để chuyển qua hệ thống kế toán IFRS. Việc chuyển đổi từ Chuẩn mực Kế toán Việt Nam sang Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS) không chỉ đơn giản là một quy trình hình thức, mà đòi hỏi sự nỗ lực và đầu tư đáng kể từ các doanh nghiệp. Tuy nhiên, nếu thực hiện đúng cách và có kế hoạch phù hợp, việc áp dụng IFRS sẽ mang lại những lợi ích vượt trội, cải thiện chất lượng báo cáo tài chính, nâng cao uy tín và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Để thành công trong quá trình chuyển đổi này, doanh nghiệp cần có tầm nhìn chiến lược, sự phối hợp chặt chẽ của các bộ phận liên quan và sự hỗ trợ tư vấn từ các chuyên gia về Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IFRS).
Theo dõi Bizzi để nhanh chóng nhận thông tin mới nhất:
- Facebook: https://www.facebook.com/bizzivietnam
- Linkedin: https://www.linkedin.com/company/bizzi-vietnam
- Youtube: https://www.youtube.com/@bizzivietnam
